Mniej więcej 2,5 roku temu Pożeracz Światów recenzował na stronie ZażyjKultury książkę Sławomira Cenckiewicza pt. „Wałęsa. Człowiek z teczki”. Recenzję tę można przeczytać TUTAJ.

7 lat wcześniej ukazała się publikacja zatytułowana „Marzenia i tajemnice”, w której Danuta Wałęsa, przy pomocy Piotra Adamowicza, opowiada o życiu, miłości, rodzinie i politycznych przemianach. Później, w 2013 r., na ekrany kin wszedł film „Wałęsa. Człowiek z nadziei”, z bardzo dobrą tytułową kreacją Roberta Więckiewicza. A od 2015 r., czyli od czasu, gdy Prawo i Sprawiedliwość zaczęło rozdawać karty w polskiej polityce, słyszymy w państwowych mediach o tym, że polski noblista współpracował ze Służbą Bezpieczeństwa. Kim więc jest Lech Wałęsa? To bohater czy zdrajca? Gdzie leży prawda?

Jak zwykle w takich przypadkach trudno jest o jednoznaczną odpowiedź. Z pewnością pomocne mogą być publikacje książkowe Lecha Wałęsy lub o Lechu Wałęsie, ale autorstwa osób, które dobrze go znają bądź znały – do tego grona Sławomir Cenckiewicz się nie zalicza.

Pod koniec lat 80. XX w. nakładem krakowskiego wydawnictwa Znak ukazała się książka zatytułowana „Droga nadziei”. Co prawda jako autor na okładce widnieje Lech Wałęsa, ale już pierwsze linijki tekstu pokazują, że sam przywódca „Solidarności” nie mógł być jedynym twórcą publikacji. Wszak Wałęsa był prostym robotnikiem, któremu daleko do języka literackiego. Na kartach „Drogi nadziei” prostych słów zabrakło. Wszystko wyrażone zostało gładko. I w istocie, na końcu książki (sic!) znajduje się informacja o tym, że przy powstawaniu dzieła istotny udział miał Jan Mur. Pod tym pseudonimem skryły się nazwiska Andrzeja Drzycimskiego (późniejszy sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP oraz rzecznika prasowego Wałęsy, Adama Kinaszewskiego. I choćby dlatego trzeba patrzeć na „Drogę nadziei” z pewną nutą ostrożności. Jest to książka, z której dowiemy się bardzo dużo o życiu w PRL-u pierwszego prezydenta III Rzeczypospolitej, niemniej nie nastawiajmy się na ujawnianie jakichś skandalów. Lech Wałęsa przedstawiony jest tu jako osoba bez większej skazy, co w sumie nie powinno dziwić – wszak to jego przedstawia się jako autora książki.

Zupełnie inaczej rzecz ma się z publikacją zatytułowaną „Wódz. O Wałęsie – były rzecznik” napisaną przez Jarosława Kurskiego. Tak, jak wspomniano w podtytule, Kurski był rzecznikiem Lecha Wałęsy, ale „zasadnicza rozbieżność poglądów między nim a Wałęsą skłoniła go do rezygnacji”. Książka nie jest więc peanem ku czci przywódcy „Solidarności”, przeciwnie, są tu zawarte w bardzo dużej ilości pretensje i wypomnienia. To publikacja w stylu „a ja wam powiem jak było naprawdę”. Przy czym, mamy tu niestety do czynienia z peanem ku czci… Lecha Kaczyńskiego. Nie wiem czy dziś Jarosław Kurski, były dziennikarz „Gazety Wyborczej”, podpisałby się pod tym, co napisał 30 lat temu.

Po zapoznaniu się z obiema książkami nie dostaniemy odpowiedzi na pytanie czy Lech Wałęsa był Bolkiem czy nie, natomiast myślę, że zarówno „Droga nadziei” jak i „Wódz” są publikacjami, które powinna przeczytać każda osoba interesująca się najnowszą historią Polski. Poniżej zamieszczam fragmenty dzieł Wałęsy (i pomocników) oraz Jarosława Kurskiego. Natomiast ilustracją muzyczną na dole wpisu jest utwór z repertuaru Marka Grechuty „Dni, których nie znamy” w wykonaniu Kamila Bednarka. Nagranie to znalazło się na ścieżce dźwiękowej filmu Andrzeja WajdyWałęsa. Człowiek z nadziei”.

„Droga nadziei”

O miejscu zamieszkania:

„Na Stogach mieszkaliśmy już od czterech lat. Była to robotnicza dzielnica, położona najbardziej na wschód od centrum miasta. Nasze bloki na ulicy Wrzosy sąsiadowały z budami i barakami ludzi podobnymi do nas. oczekujących na poprawę losu. Do bud przylegały działki, małe ogródki, gdzie na nieurodzajnej piaszczystej ziemi każdy próbował coś. W przybudówkach chowało się prosiaki i kury, trzymało psy. Stąd tylko o krok przez lasek zaczynała się plaża, a wzdłuż niej gdańskie „Klondike”, gdzie zorganizowane nielegalnie brygady bursztyniarzy kopały przy pomocy pomp wodnych gniazda bursztynów”.

O internowaniu w czasie stanu wojennego:

„Uwięzienie jest wyłączeniem z życia, zdjęciem odpowiedzialności, zwolnieniem od konieczności działania. Dobrze znałem gdańskie cele więzienne. W czasie trwania „Solidarności”, w okresach największego rozpędu wspominałem nieraz żartem, że coś, na co naprawdę mam ochotę, to czterdzieści osiem godzin w celi na wyspanie się i odpoczynek. Tak też od razu potraktowałem okazję, którą stworzyło internowanie. Spać. Była to reakcja obronna na wielkie zmęczenie i napięcie, towarzyszące nieprzerwanie od Sierpnia ’80 i na ostatnie wydarzenia. Ucieczka w sen”.

„Wódz. O Wałęsie – były rzecznik”

O Wałęsie w pierwszych miesiącach prezydentury:

„Sypał dowcipami, używał prostych, czytelnych dla tłumu metafor. Jak zwykle mówił w taki sposób, by nie dzielić słuchających. Ponieważ jedno zdanie stało w sprzeczności z drugim, każdy starał się wyłapać pewien ogólny sens wypowiedzi. Każdy z odbiorców robił to jednak na własny użytek, godząc swoje pragnienia i wyobrażenia z ogólnikowymi sentencjami”.

Ogólnie o Wałęsie:

„Lech zatem nadrabia, ucząc się na bieżąco. Wyłapuje to, co mówią inni, i jeśli mu się to spodoba, chyba nawet w sposób nieuświadomiony powtarza całe frazy i zwroty. Z czasem sam zaczyna wierzyć w ich autorstwo. Ulubione, efektowne twierdzenia powtarza na tyle często, że otoczenie nie podaje jego autorstwa w wątpliwość”.

Lech Wałęsa
Ur. 29.09.1943 r. – Popowo, III Rzesza (obecnie Polska).
Żona: Danuta Gołoś (od 08.11.1969), 8 dzieci: 4 córki: Magdalena (ur. 1979), Anna (ur. 1980), Maria Wiktoria (ur. 27.01.1982) i Brygida (ur. 1985) oraz 4 synów: Bogdan (ur. 1970), Sławomir (ur. 1972), Przemysław (ur. 1974) i Jarosław Leszek (ur. 13.09.1976).
Ważniejsze odznaczenia i wyróżnienia: Człowiek Roku wg magazynu „Time” (1981), Pokojowa Nagroda Nobla (1983), Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Orderu Odrodzenia Polski (1990), Kawaler Orderu Orła Białego (1992), Człowiek Roku tygodnika „Wprost” (1995).
Wybrane publikacje książkowe: „Droga nadziei” z Andrzejem Drzycimskim i Adamem Kinaszewskim (Znak, 1989), „Moja III RP. Straciłem cierpliwość” (Świat Książki, 2007), „Droga do prawdy. Autobiografia” (Świat Książki, 2008), „Kto pyta nie błądzi. Rozmowy wielkich i niewielkich” (praca zbiorowa, Zwierciadło, 2011), „Ja. Rozmowa z Lechem Wałęsą” z Cezarym Łazarewiczem i Andrzejem Boberem (Wydawnictwo WAB, 2017).
Strona internetowa: TUTAJ

Dodaj komentarz