Przez wiele lat jednym z symboli Afryki w Warszawie był mieszczący się na Saskiej Kępie lokal Café Baobab, w którym zresztą miałem ogromną przyjemność przeprowadzić wywiad z Becayem Awem. W sezonach letnich pod Baobabem odbywało się dużo koncertów. Lokalu, prowadzonego przez byłego koszykarza Polonii Warszawa Aziza Secka, na Saskiej Kępie już nie ma, choć forma Spotkań pod Baobabem przetrwała (w tym roku w ramach tego projektu występowali m.in. Mamadou Diouf i Goo Ba), natomiast już za kilkanaście dni Warszawę odwiedzi inny Baobab – Orchestra Baobab (w skrócie OB). Ten jeden z najdłużej występujących senegalskich zespołów muzycznych wystąpi w ramach XIV Festiwalu Skrzyżowanie Kultur.
Można śmiało powiedzieć, że Orchestra Baobab to taka starsza wersja grupy Africando. Zresztą była osoba, która łączyła oba zespoły. To zmarły w zeszłym roku Médoune Diallo, najpierw członek Orchestra Baobab, a od 1992 r. Africando.
Orchestra Baobab wyłoniła się spośród muzyków występujących w założonej w 1960 r. w Dakarze grupie Star Band z saksofonistą Baro N’Diaye oraz wokalistami Ballą Sidibé i Rudym Gomisem (obaj obecni w zespole do dziś) na czele. Początkowo formacja nazywała się Orchestre Saf Mounadem i pod taką nazwą wydała swoją pierwszą płytę (z towarzyszeniem Orchestre Laye Thiam). Słowo Baobab wzięło się od otwartego w 1970 r. klubu Baobab w Dakarze, gdzie występowali muzycy. Kolejne dwa albumy (oba zatytułowane „Orchestre du Baobab”) sprawiły, że o grupie wykonującej mieszankę muzyki afrokubańskiej z rytmami rdzennie senegalskimi zrobiło się głośno. W latach 1970-1975 głównym wokalistą śpiewającym w Orchestrze Baobab w języku wolof był Laye M’Boup. Po jego tragicznej śmierci w wypadku samochodowym pałeczkę wiodącego piosenkarza przejął zmarły 2 lata temu Ndiouga Dieng. W 1975 r. Dieng miał zaledwie 18 lat, ale jak najbardziej udźwignął ciężar bycia głosem wolof zespołu. Natomiast za latynoskie brzmienie piosenek orkiestry odpowiedzialny był wspomniany wcześniej fulani Médoune Diallo.
Po nagraniu dziesięciu płyt i zyskaniu olbrzymiej sławy na kontynencie afrykańskim Orchestra Baobab pojechała do Paryża, gdzie w studiu Ledoux pod okiem producenta muzycznego Abou Sylli nagrała dwie płyty: „Baobab à Paris Vol. 1: On verra ça” oraz „Baobab à Paris Vol. 2: Africa ’78”. Problemy finansowe spowodowały, że Senegalczycy powrócili do siebie i do występowania w zamkniętym na czas europejskich wojaży klubie Baobab.
Początek lat 80. XX w. to czas, gdy w Afryce powszechne radia tranzystorowe, z których słuchano muzyki, zostały zastępowane magnetofonami kasetowymi. Jednymi z pionierskich wydawnictw kasetowych w Senegalu były właśnie albumy OB: „Mouhamadou Bamba” oraz „Sibou Odia”, które zalicza się dzisiaj do najlepszych dokonań grupy. Z tego czasu pochodzi także utwór „Autorail”, wielki przebój w Afryce Zachodniej. Piosenkę tę zamieszczam na dole dzisiejszego wpisu.
W połowie lat 80. XX w. ogromną popularność zyskał gatunek muzyczny zwany mbalax, ze swoim głównym przedstawicielem Youssou N’Dourem i jego Les Étoile de Dakar. Rytmy afrokubańskie przestały być chwytliwe. Wiele osób śmieszyła też mieszanka słów latynoskich i afrykańskich używana w poszczególnych utworach. Toteż lider zespołu, Balla Sidibé, postanowił zmienić nieco styl OB, m.in. wprowadzając do grupy dwie wokalistki. Nie na wiele się to zdało, mbalax okazał się zbyt popularny, by można było z nim konkurować. Poszczególni członkowie Orchestry Baobab poodchodzili do innych formacji, a np. togijski gitarzysta Barthélémy Attisso wrócił do swego kraju i… został cenionym prawnikiem.
Jednak sława bandu z Senegalu nie przeminęła. Zmieniła tylko kontynent. W czasie gdy w Afryce Zachodniej królował inny typ muzyki dwie brytyjskie wytwórnie, World Circuit oraz Stern Music, wydały kompilacje przebojów Orchestry Baobab. Europejscy fani muzyki world doznali szoku, dowiadując się, że w Afryce grano muzykę afrokubańską. Po licznych namowach i mediacjach ludzi z World Circuit w 2002 r. doszło do reaktywacji OB. Bardzo dobrze przyjęła płyta „Specialist in All Styles” została wyprodukowana przez samego Youssou N’Doura, zaś gościnnie wystąpił na niej znany z Buena Visty Social Club wokalista Ibrahim Ferrer. Krążek otrzymał BBC Radio 3 World Music Award 2003.
Stany Zjednoczone poznały Orchestrę Baobab dzięki filmowi dokumentalnemu stacji VH1 „Trey and Dave go to Africa”, w którym rockmani Trey Anastasio z grupy Phish oraz Dave Matthews (Dave Matthews Band) odwiedzili Senegal i wystąpili z OB. Popularność za oceanem grupy z Dakaru była na tyle spora, że w maju 2004 r. została ona zaproszona do znanego programu „Late Show with David Letterman„.
W październiku 2007 r. ukazała się kolejna płyta zespołu – „Made in Dakar” przynosząc przebojowe nagrania „Pape Ndiaye” oraz „Nijaay”.
W latach 2009-2011 paryska wytwórnia płytowa Syllart, dowodzona przez znanego senegalskiego producenta muzycznego Ibrahimę Syllę, wydała dwa albumy składankowe Orchestry Baobab, z jej nagraniami z lat 1971-1976. Natomiast na kolejny studyjny krążek grupy fani musieli poczekać aż 10 długich lat. W międzyczasie kolejny raz zrezygnował z występowania w OB Barthélémy Attisso, natomiast w miejsce zmarłego Ndiougi Dienga (to jemu poświęcono płytę) pojawił się jego syn Alpha Dieng.
Orchestra Baobab wystąpi w Polsce po raz pierwszy. Mam nadzieję, że ich koncert w ramach Festiwalu Skrzyżowanie Kultur zapowie najbardziej znany Senegalczyk mieszkający w Polsce Mamadou Diouf, tak jak zrobił to przed genialnym występem Youssou N’Doura w Sali Kongresowej 9 lat wcześniej. W każdym razie ja nastawiam się na ucztę muzyczną, która na długo pozostanie w mojej pamięci.
Orchestra Baobab
Inne zapisy nazwy: Orchestre Baobab, Orchestre du Baobab.
Skład zespołu: Issa Cissokho, Abdouleye „Abdou” Cissoko (ur. region Casamance, Senegal), Alpha Dieng, Yakhya Fall (ur. 1943 r.), Rudoplphe „Rudy” Gomis, Mountaga Koité, Thierno Koité (ur. 1953 r.), Charles „Charlie” N’Diaye, Balla Sidibé, Oumar Sow, René Sowatche (ur. 1990 r. – Benin).
Byli członkowie grupy: Barthélémy Attisso (ur. Togoland Francuski /obecnie Togo/), Papa Bâ, Lofti Benjeloun (ur. Maroko), Médoune Diallo (ur. 11.02.1949 r. – Dakar, Senegal – zm. 10.02.2017 r. – Dakar, Senegal), Ndiouga Dieng (ur. 06.06.1947 r. – zm. 10.11.2016 r.), Sidath Ly, Laye M’Boup (ur. 1937 r. – zm. 23.06.1975 r. – Saint-Louis, Senegal), Baro N’Diaye, Mapenda Seck (ur. Dakar, Senegal), Thione „Ballago” Seck (ur. 12.03.1955 r. – Dakar, Senegal), Peter Udo (ur. Nigeria).
Wybrane płyty: „Orchestre du Baobab” (1971), „Baobab à Paris Vol. 2: Africa ’78” (1978), „Mouhamadou Bamba” (1981), „Specialist in All Styles” (2002), „Made in Dakar” (2007).
Ważniejsze utwory: „Nijaay” (1975), „N’Deleng N’Deleng” (1977), „Mouhamadou Bamba” (1981), „Autorail” (1981), „Pape Ndiaye” (2007).
Strona internetowa: www.orchestrabaobab.com
