Zbliża się Dzień Wszystkich Świętych, potocznie zwany Świętem Zmarłych. Przez ostatni rok opuściło nas wielu artystów world music. Tak się złożyło, że każdy kontynent stracił w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy wielką gwiazdę muzyki światowej. Europa włoskiego piosenkarza pop Toto Cutugno, Afryka grającą na mbirze Stellę Chiweshe z Zimbabwe, Azja gwiazdę c-popu Coco Lee oraz członka koreańskiej formacji Astro Moonbina, Ameryka Południowa dwie wspaniałe piosenkarki: Astrud Gilberto i Gal Costę, Ameryka Środkowa króla calypso z Trynidadu, Black Stalina, Oceania hawajskiego artystę reggae Bruddaha Waltaha, zaś Ameryka Północna wspaniałego Harry’ego Belafonte.
Wspomnijmy tych, którzy odeszli.
Tyrone Downie (ur. 20.05.1956 r. – Kingston, Indie Zachodnie – zm. 05.11.2022 r. – Kingston, Jamajka) – jamajski pianista i keyboardzista. Najbardziej znany z występów w zespole The Wailers i uczestnictwa w nagrywaniu płyty Boba Marleya z Wailersami pt. „Rastaman Vibration” (z tego krążka pochodzi poniższy utwór „War” z 1976 r.). Był także muzykiem sesyjnym przy powstawaniu płyt wielu innych artystów jamajskich, m.in. Petera Tosha, Juniora Reida czy zespołu The Abyssinians
Gal Costa (ur. jako Maria da Graça Costa Penna Burgos, 26.09.1945 r. – Salvador, Bahia, Brazylia – zm. 09.11.2022 r. – São Paulo, Brazylia) – brazylijska piosenkarka. Śpiewała w wielu gatunkach muzycznych, a były to m.in. tropicália, bossa nova i MPB, ale nagrywała również płyty z muzyką psychodeliczną. „New York Times” nazwał ją jedną z największych gwiazd muzycznych Brazylii. Poniżej przebój Gal Costy i Caetano Veloso z 1969 r., bossa nova pt. „Que Pena” („Jaka szkoda”).
Pablo Milanés (ur. jako Pablo Paulo Milanés Arias, Bayamo, prowincja Oriente, Kuba – zm. 22.11.2022 r. – Madryt, Hiszpania) – kubański gitarzysta i wokalista. Jeden z twórców i zarazem wielkich odtwórców stylu nueva trova. Wykonywał także utwory gatunku son oraz protest-songi, niezbyt przychylne władzy, przez co w 2004 r. musiał opuścić kraj. Poniżej nastrojowy utwór artysty z 1982 r. zatytułowany „Yolanda”.
Hamsou Garba (ur. 25.12.1958 r. – Maradi, Francuska Afryka Zachodnia – zm. 05.12.2022 r. – Niamej, Niger) – wokalistka z Republiki Nigru. Jedna z nielicznych kobiet w swoim kraju, które publicznie śpiewały. Występowała w zespole Annashuwa oraz solo podczas rozmaitych imprez i festiwali w Nigrze. Poniżej tytułowy utwór Hamsou Garby z jej debiutanckiej płyty „Gargadi” z 2008 r.
Madosini (ur. jako Latozi Mpahleni, 25.12.1943 r. – Mthatha, Związek Południowej Afryki – zm. 23.12.2023 r. – Mthatha, iMpuma-Koloni, RPA) – południowoafrykańska artystka grająca na instrumentach grupy etnicznej Xhosa, takich jak łuki muzyczne uhadi i mhrubhe czy rodzaj ustnika isitolotolo. Pod wrażeniem jej gry była m.in. Maria Pomianowska, o czym wspominała w wywiadzie TUTAJ. Poniżej utwór „Wenu Se Goli” z pochodzącej z 1997 r. płyty pt. „Power To Women”.
Black Stalin (ur. jako Leroy Calliste, 24.09.1941 – San Fernando, Brytyjski Trynidad i Tobago – zm. 28.12.2022 r. – San Fernando, wyspa Trynidad, Trynidad i Tobago) – trynidadzki artysta calypso. Jeden z najznamienitszych wykonawców calypso w historii. Pięciokrotny zdobywca tytułu Calypso Monarch podczas dorocznego karnawału w Port-of-Spain. Poniżej utwór „Caribbean Man” z 1979 r., dzięki któremu Black Stalin zdobył swój pierwszy tytuł Monarchy Calypso.
Doming Lam (chiń. 英語, ur. jako Doming Ngok-pui Lam, 05.08.1926 – Macao – zm. 11.01.2023 r. – Hongkong) – kompozytor z Makau mieszkający w Hongkongu. Określany „ojcem współczesnej muzyki hongkongskiej”. Wykładowca akademicki, promotor muzyki chińskiej na świecie. Poniżej jego kompozycja zatytułowana „Pracowite pszczoły”, pochodząca z dzieła pt. „Świat insektów”.
Stella Chiweshe (ur. jako Stella Rambisai Chiweshe, 08.07.1946 r – Mujumi, Rodezja Południowa – zm. 20.01.2023 r. – Harare, Zimbabwe) – artystka z Zimbabwe grająca na mbirze, tradycyjnym instrumencie grupy etnicznej Shona należącym do idiofonów szarpanych. Była jedną z nielicznych kobiet grających na mbirze, i zdaniem wielu znawców robiła to najlepiej na świecie. Poniżej pierwszy singiel wydany przez Stellę Chiweshe – nagranie „Kasahwa” z 1974 r.
Ismaïla Touré (ur. 24.04.1950 r. – Ziguinchor, Francuska Afryka Zachodnia – zm. 27.02.2023 r. – Paryż, Francja) – senegalski wokalista. Członek zespołu Touré Kunda, w którym oprócz niego występował jeszcze jego kuzyn Sixu Tidiane Touré oraz brat kuzyna, zmarły w 1983 r. Amadou Touré. Grupa wsławiła się nagraniem hitu w rytmach reggae pt. „Emma” (zamieszczam go poniżej), który, obok nagranej 4 lata później piosenki „Yé ké yé ké” Mory’ego Kanté, był jednym z pierwszych światowych przebojów world music.
Jah Shaka (ur. jako Melvin A. Clarke, Clarendon Parish, Brytyjskie Indie Zachodnie, 1948 r. – zm. 12.04.2023 r.) – jamajski artysta reggae/dub. Jego pseudonim wziął się z połączenia rastafariańskiego słowa „Bóg” (Jah) z imieniem władcy Zulusów Czaki (Shaka kaSenzangakhona). Pionier brytyjskiego dubu. Poniżej jeden z największych przebojów Jah Shaki, utwór „Revelation”.
Moonbin (kor. 문빈, ur. jako Moon Bin, 26.01.1998 r. – Cheongju, prowincja Chungcheong Północny, Korea Południowa – zm. 19.04.2023 r. – Seul, Korea Południowa) – południowokoreański wokalista k-popowy i aktor. Członek popularnej grupy k-pop Astro. Zmarł śmiercią samobójczą. Miał 25 lat. Poniżej duet Moonbin i Sanha (również członek Astro) w utworze pt. „Madness” z 2023 r.
Pamela Chopra (pendżab. ਪਾਮੇਲਾ ਚੋਪੜਾ, ur. jako Pamela Singh, 19.02.1948 r. – Amristar, Pendżab, Indie – zm. 20.04.2023 r. – Mumbaj, Maharasztra, Indie) – indyjska playback singerka. Śpiewała piosenki w tak kasowych indyjskich filmach jak: „Kabhi Kabhie” (1976), „Darr” (1993) czy „Dilwale Dulhania Le Jayenge” (1996, z tego filmu, znanego w Polsce pod tytułem „Żona dla zuchwałych”, pochodzi poniższy utwór „Ghar Aaja Pardesi” wykonywany w duecie z Manpreet Kaur). Prywatnie żona słynnego reżysera Yasha Raja Chopry.
Harry Belafonte (ur. jako Harold George Bellanfanti Jr., 01.03.1927 r. – Nowy Jork, Nowy Jork, USA – zm. 25.04.2023 r. – Nowy Jork, Nowy Jork, USA) – afroamerykański piosenkarz, aktor i bojownik o prawa człowieka pochodzenia jamajskiego. Wielki popularyzator muzyki calypso. To właśnie wykonywany przez niego utwór „Day-O”, znany też jako „Banana Boat Song” stał się pierwszym światowym przebojem world music. Piosenkę tę zamieszczam poniżej.
Mr. Versatile (ur. jako Lester Sterling, 31.01.1936 r. – Kingston, Indie Zachodnie – zm. 16.05.2023 r. – Deltona, Floryda, USA) – jamajski trębacz i saksofonista ska/reggae. Zaczynał od grania w zespole Byron Lee & Dragonaires, ale najbardziej jest dziś kojarzony z występów w kultowej kapeli ska – The Skatalites. Poniżej utwór tego zespołu z 1965 r. zatytułowany „Działa Navarony”.
Astrud Gilberto (ur. jako Astrud Evangelina Weinert, ur. 29.03.1940, Salvador, Bahia, Brazylia – zm. 05.06.2023 r. – Filadelfia, Pensylwania, USA) – brazylijska wokalistka pochodzenia niemieckiego. Królowa bossa novy. Wykonywała również jazz oraz sambę. To ona pierwsza zaśpiewała kultowy już dziś, nagrodzony statuetką Grammy 1965, utwór „Dziewczyna z Ipanemy”, który zamieszczam poniżej. Akompaniował jej amerykański saksofonista jazzowy Stan Getz.
Coco Lee (chn. 李玟, ur. jako Ferren Lee, 17.01.1975 r. – Hongkong Brytyjski – 05.07.2023 r. – Hongkong) – wokalistka z Hongkongu, popularna również na Tajwanie. Oprócz bycia gwiazdą c-popu rozwijała się także na rynku amerykańskim. Jako jedyna Chinka zaśpiewała piosenkę w czasie rozdania Oscarów. Był to utwór „A Love Before Time” (który zamieszczam poniżej) ze ścieżki dźwiękowej do filmu „Przyczajony tygrys, ukryty smok” w reżyserii Anga Lee.
Hafiz Abdelrahman (arab. حافظ عبد الرحمن, ur. jako Hafiz Abdelrahman Mukhtar, ur. Nyala, Sudan Brytyjskim – zm. 21.07.2023 r. – Omdurman, Sudan) – sudański flecista i kompozytor. Popularyzator muzyki sudańskiej na świecie. Jego nagrania emitowano na całym świecie, m.in. w brytyjskim BBC Radio, Radio Monte Carlo i Voice of America. Poniżej instrumentalny utwór H. Abdelrahmana pt. „Sudanni”.
Bruddah Waltah (ur. jako Walter Aipolani, 1955 r. – Keakaha, wyspa Hawaiʻi, Hawaje – zm. 17.08.2023 r. – Hilo, wyspa Hawaiʻi, Hawaje) – hawajski wokalista i gitarzysta. Nazywany był Ojcem Hawajskiego Reggae, choć w swojej twórczości nie omijał miejscowej kultury. Poniżej największy przebój artysty – pochodzący z 2011 r. utwór „Walk Away”.
Toto Cutugno (ur. jako Salvatore Cutugno, 07.07.1943 r. – Fosdinovo, Toskania, Włochy – zm. 22.08.2023 r. – Mediolan, Lombardia, Włochy) – włoski piosenkarz popowy. Jeden z najpopularniejszych europejskich wykonawców lat 80. Zwycięzca Konkursu Eurowizji 1990 z utworem „Insieme: 1992”, który zamieszczam poniżej.
Julian Bahula (ur. jako Sebothane Julian Bahula, 13.03.1938 r. – Eersterust, Związek Południowej Afryki – zm. 01.10.2023 r. – Johannesburg, RPA) – południowoafrykański perkusista i kompozytor. Lider zespołu Jabula (w języku zuluskim: radować się), który w czasach apartheidu przebywał na terenie Wielkiej Brytanii walcząc muzyką o prawa dla niebiałej ludności Południowej Afryki. Poniżej grupa Jabula z debiutanckiej płyty z 1975 r. w instrumentalnym utworze zatytułowanym „Let Us Be Free”.
