Jak co roku wybrałem najlepsze filmy, jakie w ciągu ostatnich 12 miesięcy udało mi się obejrzeć poza domem. Przez trwającą pandemię wziąłem pod uwagę także te produkcje, które były pokazywane na specjalnie utworzonych festiwalowych platformach streamingowych oraz na stronie Mojeekino.pl. W 2021 r. obejrzałem w ten sposób rekordową liczbę 137 filmów z 53 krajów.
Zwycięzcą został pokazywany w ramach Afrykamery film czadyjskiego reżysera Mahamata-Saleha Harouna zatytułowany „Lingui”, o którym szerzej piszę tutaj. Dzieło to na 7 nominacji zgarnęło aż 4 nagrody, w tym za najlepszą muzykę (Wasis Diop), dla najlepszego reżysera i za najlepszy film. Więcej nominacji miały tylko amerykańska krótkometrażówka (nagrodzona również Oscarem) „Dwóch nieznajomych” (ostatecznie 3 nagrody) oraz niespodziewanie komedia muzyczna z Ghany „Aloe Vera” (dwa Jacole). Polski hit filmowy „Weseלe” Wojciecha Smarzowskiego na 7 nominacji otrzymał zaledwie jedną statuetkę.
W tym roku po raz pierwszy przyznałem nagrody za najlepsze zdjęcia i najlepszą scenografię filmową. W tym drugim przypadku doszło do niecodziennej sytuacji, bo Wojciech Żogała został nominowany aż za dwa filmy, oba mocno średnie od strony artystycznej, czyli „Bo we mnie jest seks” Katarzyny Klimkiewicz i „Zupę nic” Kingi Dębskiej. Natomiast koreańska aktorka starszego pokolenia Youn Yuh-Jung została nominowana w kategorii Najlepsza Rola Drugoplanowa (za „Minari”) oraz Najlepsza Aktorka (rola podstarzałej prostytutki w „Bachusowej pani”). Wygrała w tej drugiej, ale trzeba dodać, że panią Youn można było jeszcze obejrzeć w „Szczęściarze Chan-Sil” w reżyserii Kim Cho-Hee.
A oto najważniejsze kategorie tegorocznych Jacoli (zwycięzcy są wyboldowani):
NAJLEPSZY FILM O SZTUCE:
„Idę do słońca” (Polska, reż. A. Wajda, 1955)
„Katarzyna Kobro 1898-1951. Kompozycja przestrzeni” (Polska, reż. J. Zagrodzki & C. Piwowarski, 2020)
„Sylwetka Jana Cybisa” (Polska, 1965)
„Twarze” (Polska, reż. R. Golc, 1964)
„Z wnętrza” (Polska, reż. C. Grzesiuk, T. Szwan & K. Kaminski, 2019)
VIDEO/PERFORMANCE:
„Łaźnia” (Polska, reż. Katarzyna Kozyra, 1997)
„Teoria przestrzeni w obrazie filmowym” (Polska, reż. R. Waśko, 1974)
„Wiatr i ogień” (Polska, reż. J.B. Seweryn, 2012)
„Wielkie pranie” (Polska, reż. G. Baczyńska, 2012)
„Wyprawa Amundsena” (Polska, reż. S. Dobrzyński, lata 20. XX w.)
KINO AKCJI:
„Bendskins – Moto Taxi” („Mototaxi”, Kamerun, reż. N. Wandji, 2021)
„Dwóch nieznajomych” („Two Distant Strangers”, USA, reż. T. Free & M.D. Roe, 2020)
„Maki’la” (RD Kongo, Francja, reż. M.E. Bahango, 2018)
„Nadzwyczajni” („Hors normes”, Francja, reż. O. Nakache & É. Toledano, 2019)
„Pewnego razu w Ugandzie” („Once Upon a Time in Uganda”, Uganda, USA, reż. H. Perez & C. Czubek, 2020)
SCIENCE FICTION / FANTASY:
„Belle” (竜とそばかすの姫, Japonia, Francja, reż. M. Hosoda, 2021)
„Czarny młyn” (Polska, reż. M. Palej, 2021)
„Juju Stories” (Nigeria, reż. C.J. Obasi, A. Makama & M. Omonua, 2021)
„Kołomaszyna” (Polska, reż. P. Bosacki, 2004)
„Wiatrołapy” (Polska, reż. A. Jankowska, 2010)
PSYCHOLOGICZNY:
„Dwóch nieznajomych” („Two Distant Strangers”, USA, reż. T. Free & M.D. Roe, 2020)
„Na rauszu” („Druk”, Dania, Szwecja, Holandia, reż. Th. Vinterberg, 2020)
„Przebaczenie” („Af”, Turcja, reż. C. Özay, 2020)
„Resztki” („Residue”, USA, reż. M. Gerima, 2020)
„The Sleeping Negro” (USA, reż. S. Myers, 2021)
EDUKACYJNY:
„Krakowska miejska kolej elektryczna” (Polska, 1929)
„Młodzi budują pokój” (Polska, reż. Cz. Petelski, 1951)
„Moda na codzień” (Polska, reż. H. Opoczyńska, 1952)
„Muzeum Polskiej Wódki” (Polska, 2018)
„Polskie drogi do niepodległości” (Polska, reż. A.M. Mydlarska, 2000)
FILM WOJENNY:
„Ciotka Hitlera” (Polska, reż. M. Rogalski, 2021)
„Inch’Allah” (Kanada, reż. A. Barbeau-Lavalette, Kanada)
„Jaskółki z Kabulu” („Les hirondelles de Kaboul”, Francja, Szwajcaria, Luksemburg, Monako, reż. É. Gobbé-Mévellec & Z. Breitman, 2016)
„Warszawa nie zapomni” (Polska, reż. M. Kwiatkowska)
„Zabawy z granatem” (Polska, reż. O. Dawicki, 2020)
NIEMY:
„Ciechocinek” (Polska, 1924)
„Katastrofa kolejowa” (Polska, 1915)
„Pożar zapałczarni” (Polska, Rosja, reż. A. Krzemiński & Władysław Krzemiński, 1913)
„Przyjęcie rumuńskiej pary królewskiej na zamku w Łańcucie” (Polska, reż. S. Dękierowski, 1923)
„Urodziłem się, ale… (大人の見る絵本 生れてはみたけれど, Japonia, reż. Y. Ozu, 1932) *
BIOGRAFICZNY:
„Bo we mnie jest seks” (Polska, reż. K. Klimkiewicz, 2021)
„Chleb” (Polska, reż. J. Chmielewski, 1953)
„Podły, okrutny, zły” („Extremely Wicked, Shockingly Evil and Vile”, reż. J. Berlinger, USA)
„Yuli” (Kuba, Hiszpania, UK, Niemcy, reż. I. Bollaín, 2018)
„Z wnętrza” (Polska, reż. C. Grzesiuk, T. Szwan, K. Kaminski, 2019)
PÓŁNOCNOAMERYKAŃSKI:
„Dwóch nieznajomych” („Two Distant Strangers”, USA, reż. T. Free & M.D. Roe, 2020)
„Feeling Through” (USA, reż. D. Roland, 2019)
„Listy z więzienia” („The Letter Room”, reż. E. Lind, 2020)
„Podły, okrutny, zły” („Extremely Wicked, Shockingly Evil and Vile”, reż. J. Berlinger, USA)
„Ucieczka Akilli” („Akilla’s Escape”, USA, reż. Ch. Officer, 2020)
AZJATYCKI:
„al-Hadiya” (الهدي, Palestyna, reż. F. Nabulsi, 2020)
„Ala Kachuu” (Kirgistan, Szwajcaria, reż. M. Brendle, 2020)
„Amira” (أميرة, Egipt, Jordania, Emiraty Arabskie, reż. Mohamed Diab, 2021)
„Belle” (竜とそばかすの姫, Japonia, Francja, reż. M. Hosoda, 2021)
„Szczęściara Chan-Sil” (찬실이는 복도 많지, Korea Południowa, reż. Kim Cho-Hee, 2019)
EUROPEJSKI:
„24 tygodnie” („24 Wochen”, Niemcy, reż. A.Z. Berrached, 2016)
„Guy Moquet” (Francja, reż. D. Herenger, 2014)
„Na rauszu” („Druk”, Dania, Szwecja, Holandia, reż. Th. Vinterberg, 2020)
„Plac zabaw” (Polska, reż. B. Kowalski, 2016)
„Przebaczenie” („Af”, Turcja, reż. C. Özay, 2020)
KRÓTKI METRAŻ:
„al-Hadiya” (الهدي, Palestyna, reż. F. Nabulsi, 2020)
„Ala Kachuu” (Kirgistan, Szwajcaria, reż. M. Brendle, 2020)
„Dwóch nieznajomych” („Two Distant Strangers”, USA, reż. T. Free & M.D. Roe, 2020)
„Guy Moquet” (Francja, reż. D. Herenger, 2014)
„Niebo brzmi nudno” („Heaven Sounds Boring”, Uganda, reż. P. Nitumwesiga, 2020)
KOMEDIA:
„Aloe Vera” (Ghana, reż. Peter Sedufia, 2020)
„Kobieta z lodu” („Bába z ledu”, Czechy, reż. B. Sláma, 2017)
„Na rauszu” („Druk”, Dania, Szwecja, Holandia, reż. Th. Vinterberg, 2020)
„Nauczycielka” („Učitelka”, Czechy, reż. J. Hřebejk, 2017)
„Zupa nic” (Polska, reż. K. Dębska, 2021)
MUZYCZNY:
„Aloe Vera” (Ghana, reż. Peter Sedufia, 2020)
„Co w duszy gra” („Soul”, USA, reż. P. Docter, K. Powers, 2020)
„Piosenka Agnieszki” (Polska, reż. R. Wróblewski, 1966)
„Summer of Soul” (USA, reż. Questlove, 2021)
„Zombie” („Zombies”, DR Kongo, Belgia, reż. Baloji, 2019)
DOKUMENTALNY:
„Jak co dzień…” (Polska, reż. K. Karabasz, 1955)
„Makongo” (Republika Środkowoafrykańska, reż. E.S. Ngaibino, 2020)
„Pewnego razu w Ugandzie” („Once Upon a Time in Uganda”, Uganda, USA, reż. H. Perez & C. Czubek, 2020)
„Summer of Soul” (USA, reż. Questlove, 2021
„Z wnętrza” (Polska, reż. C. Grzesiuk, T. Szwan, K. Kaminski, 2019)
DRAMAT:
„24 tygodnie” („24 Wochen”, Niemcy, reż. A.Z. Berrached, 2016)
„Amira” (أميرة, Egipt, Jordania, Emiraty Arabskie, reż. Mohamed Diab, 2021)
„Plac zabaw” (Polska, reż. B. Kowalski, 2016)
„Przebaczenie” („Af”, Turcja, reż. C. Özay, 2020)
„Syn” (بيك نعيش, Tunezja, Katar, Liban, Francja, reż. M.M. Barsaoui, 2019)
ANIMOWANY:
„Belle” (竜とそばかすの姫, Japonia, Francja, reż. M. Hosoda, 2021)
„Co w duszy gra” („Soul”, USA, reż. P. Docter, K. Powers, 2020)
„Jaskółki z Kabulu” („Les hirondelles de Kaboul”, Francja, Szwajcaria, Luksemburg, Monako, reż. É. Gobbé-Mévellec & Z. Breitman, 2016)
„Luca” (USA, reż. E. Casarosa, 2021)
„Na powierzchni” („On the Surface”, Islandia, reż. F. Sissoko, 2021)
DLA DZIECI i MŁODZIEŻY:
„Belle” (竜とそばかすの姫, Japonia, Francja, reż. M. Hosoda, 2021)
„Czarny młyn” (Polska, reż. M. Palej, 2021)
„Luca” (USA, reż. E. Casarosa, 2021)
„Niebo brzmi nudno” („Heaven Sounds Boring”, Uganda, reż. P. Nitumwesiga, 2020)
„To nie jest film o kowbojach” („Ce n’est pas un film de cow-boys”, Francja, reż. B. Parent, 2011)
POLSKI:
„Chleb” (Polska, reż. J. Chmielewski, 1953)
„Czarny młyn” (Polska, reż. M. Palej, 2021)
„kRaj” (Polska, reż. M. Ślesicki, F. Hillesland, M. Motyka & Veronica Andersson, 2001)
„Plac zabaw” (Polska, reż. B. Kowalski, 2016)
„Weseלe” (Polska, reż. Wojciech Smarzowski, 2021)
AFRYKAŃSKI:
„Aloe Vera” (Ghana, reż. Peter Sedufia, 2020)
„Bendskins – Moto Taxi” („Mototaxi”, Kamerun, reż. N. Wandji, 2021)
„Lingui” („Lingui, les liens sacrés”, Czad, Francja, Niemcy, Belgia, reż. M.S. Haroun, 2021)
„Makongo” (Republika Środkowoafrykańska, reż. E.S. Ngaibino, 2020)
„Syn” (بيك نعيش, Tunezja, Katar, Liban, Francja, reż. M.M. Barsaoui, 2019)
NAJLEPSZE ZDJĘCIA:
Maya Bankovic – „Dwóch nieznajomych” („Two Distant Strangers”, USA, reż. T. Free & M.D. Roe, 2020)
Mathieu Giombini – „Lingui” („Lingui, les liens sacrés”, Czad, Francja, Niemcy, Belgia, reż. M.S. Haroun, 2021)
Mateusz Skalski – „Plac zabaw” (Polska, reż. B. Kowalski, 2016)
Piotr Sobociński jr – „Weseלe” (Polska, reż. Wojciech Smarzowski, 2021)
Łukasz Suchocki – „kRaj” (Polska, reż. M. Ślesicki, F. Hillesland, M. Motyka & Veronica Andersson, 2001)
NAJLEPSZA SCENOGRAFIA:
Afriye Frimpong – „Aloe Vera” (Ghana, reż. Peter Sedufia, 2020)
Matt Hyland – „Podły, okrutny, zły” („Extremely Wicked, Shockingly Evil and Vile”, reż. J. Berlinger, USA)
Marek Warszawski – „Weseלe” (Polska, reż. Wojciech Smarzowski, 2021)
Wojciech Żogała – „Bo we mnie jest seks” (Polska, reż. K. Klimkiewicz, 2021)
Wojciech Żogała – „Zupa nic” (Polska, reż. K. Dębska, 2021)
ROLA DRUGOPLANOWA:
Rihane Khalil Alio – „Lingui” („Lingui, les liens sacrés”, Czad, Francja, Niemcy, Belgia, reż. M.S. Haroun, 2021)
Jakub Guszkowski – „Ciotka Hitlera” (Polska, reż. M. Rogalski, 2021)
Andrew Howard – „Dwóch nieznajomych” („Two Distant Strangers”, USA, reż. T. Free & M.D. Roe, 2020)
Daria Polasik – „kRaj” (Polska, reż. M. Ślesicki, F. Hillesland, M. Motyka & Veronica Andersson, 2001)
Youn Yuh-Jung – „Minari” (USA, reż. L.I. Chung, 2020)
SOUNDTRACK:
Baloji – „Zombie” („Zombies”, DR Kongo, Belgia, reż. Baloji, 2019)
Wasis Diop – „Lingui” („Lingui, les liens sacrés”, Czad, Francja, Niemcy, Belgia, reż. M.S. Haroun, 2021)
Mikkel Maltha – „Na rauszu” („Druk”, Dania, Szwecja, Holandia, reż. Th. Vinterberg, 2020)
Saul Williams – „Ucieczka Akilli” („Akilla’s Escape”, USA, reż. Ch. Officer, 2020)
Worlasi – „Aloe Vera” (Ghana, reż. Peter Sedufia, 2020)
AKTORKA:
Julia Jentsch – 24 tygodnie” („24 Wochen”, Niemcy, reż. A.Z. Berrached, 2016)
Lyna Khoudri – „Lalka” (بابيشة, Algieria, Francja, reż. M. Meddour, 2019)
Achouackh Abakar Souleymane – „Lingui” („Lingui, les liens sacrés”, Czad, Francja, Niemcy, Belgia, reż. M.S. Haroun, 2021)
Manda Touré – „Aïssa” (Francja, reż. C. Tréhin-Lalanne, 2014)
Youn Yuh-Jung – „Bachusowa pani” (죽여주는 여자, Korea Południowa, reż. E J-Yong, 2016)
AKTOR:
Timur Acar – „Przebaczenie” („Af”, Turcja, reż. C. Özay, 2020)
Joey Bada$$ – „Dwóch nieznajomych” („Two Distant Strangers”, USA, reż. T. Free & M.D. Roe, 2020)
Zac Efron – „Podły, okrutny, zły” („Extremely Wicked, Shockingly Evil and Vile”, reż. J. Berlinger, USA)
Mads Mikkelsen – „Na rauszu” („Druk”, Dania, Szwecja, Holandia, reż. Th. Vinterberg, 2020)
Robert Więckiewicz – „Weseלe” (Polska, reż. Wojciech Smarzowski, 2021)
REŻYSER:
Anne Zohra Berrached – „24 tygodnie” („24 Wochen”, Niemcy, reż. 2016)
Mahamat-Saleh Haroun – „Lingui” („Lingui, les liens sacrés”, Czad, Francja, Niemcy, Belgia, 2021)
Mamoru Hosoda – „Belle” (竜とそばかすの姫, Japonia, Francja, 2021)
Cem Özay – „Przebaczenie” („Af”, Turcja, 2020)
Wojciech Smarzowski – „Weseלe” (Polska, 2021)
NAJLEPSZY FILM:
„24 tygodnie” („24 Wochen”, Niemcy, reż. A.Z. Berrached, 2016)
„Lingui” („Lingui, les liens sacrés”, Czad, Francja, Niemcy, Belgia, reż. M.S. Haroun, 2021)
„Na rauszu” („Druk”, Dania, Szwecja, Holandia, reż. Th. Vinterberg, 2020)
„Plac zabaw” (Polska, reż. B. Kowalski, 2016)
„Przebaczenie” („Af”, Turcja, reż. C. Özay, 2020)
Oprócz tego:
NAJLEPSZY SPEKTAKL:
“Expiria” (reż. A. Kryst, 2021)
NAJLEPSZE WYDARZENIE POZAFILMOWE:
Aqua aerobik w DOSiR Jagiellońska
„Młynarski śpiewa Grzesiuka” – koncert Jana Emila Młynarskiego w Domu Kultury DZiK
Wystawa prac malarskich Jana Cybisa w Galerii Opera
„Rhizopolis” – instalacja Joanny Rajkowskiej w Zachęcie
Nancy Vieira – koncert w Warszawie (Fiesta Festival)
NAJLEPSZA IMPREZA CYKLICZNA:
Festiwal Filmów Afrykańskich AfryKamera
Fiesta Festival
My French Film Festival
Narodowy Spis Powszechny
Festival Skrzyżowanie Kultur
NAJGORSZY FILM:
„Bryły życiorysów” (Polska, reż. N. Leto, 2010)
„Mamo, duszę się, to mój ostatni film o tobie” („Mother, I Am Suffocating…”, Lesotho, reż. L.J. Mosese, 2019)
„Mściciel” (Polska, reż. M. Fajbusiewicz, 2018)
„Nimfomanka” („Nymphomaniac”, Dania, Niemcy, Francja, UK, Belgia, reż. L. von Trier, 2013)
„Pasja” (Polska, reż. J. Lustych, 2008)
