Jeszcze do końca czerwca w Galerii Opera, zlokalizowanej w Teatrze Wielkim w Warszawie, będzie można oglądać wystawę obrazów Jana Cybisa, jednego z najbardziej znanych polskich malarzy, współzałożyciela szkoły kapistów. Wstęp na wystawę kosztuje jedynie złotówkę, tak więc niewielkim kosztem można obcować ze sztuką na wysokim poziomie.
Urodzony pod koniec XIX w. Jan Cybis (Johannes Cibis, miał pochodzenie niemieckie) był nie tylko wybitnym malarzem, uczniem samego Józefa Pankiewicza, oraz profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, ale także człowiekiem dobrze władającym piórem. Przed II wojną światową pełnił rolę redaktora naczelnego periodyku „Głos Plastyków”. Tuż po wojnie Jan Cybis stworzył publikację książkową na temat swoich relacji z Józefem Pankiewiczem, zaś 8 lat po jego śmierci, w 1980 r., ukazały notatki malarskie mistrza pędzla.
Książeczka „Józef Pankiewicz” wydana została w 1949 r. w serii „Mały Album Malarstwa Polskiego”. Na dole dzisiejszego wpisu prezentuję fragment tej cienkiej objętościowo publikacji. Natomiast w 1986 r., a więc 14 lat po śmierci Cybisa, nakładem Krajowej Agencji Wydawniczej, na półkach księgarń pojawił się album z dziełami twórcy kapizmu poprzedzony dwudziestoma stronami życiorysu Jana Cybisa autorstwa Kazimiery Lejman i Jerzego Zanozińskiego. Urywki tej książki również prezentuję poniżej.
O twórczości Józefa Pankiewiczu:
„Materia malarska Józefa Pankiewicza nie jest w rodzaju namiętnych, niemniej jednak jest zmysłowa, ale umiarkowana, kulturalna, wysmakowana. Pankiewicz dba ogromnie o jakość malarskiej powierzchni, tą jakością też wyróżniają się płótna Pankiewicza w naszych muzeach od razu pośród swojego sąsiedztwa”.
O pierwszych fascynacjach sztuką malarską:
„Można dodać, że pierwsze kontakty Cybisa ze sztuką europejską były również kontaktami z malarstwem niemieckim, którego pokaźną kolekcję posiadało Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu, a w kolekcji tej m.in. po kilka obrazów tzw. niemieckich impresjonistów: Lovisa Corintha i Maxa Slevogta. Są poszlaki, że obejrzenie tych obrazów nie pozostało bez wpływu na późniejszą twórczość artysty”.
O odbiorze dzieł Cybisa w pierwszych latach komunizmu w Polsce:
„Sukcesy kolorystów i Jana Cybisa, który nieraz określany bywał ich „wodzem”, zaczęły jednak budzić sprzeciwy, zrazu utajone i ciche, z czasem coraz głośniejsze. Bezpośrednio po wojnie nastąpił w Polsce okres przemian rewolucyjnych, które przenikały do wszystkich dziedzin życia, a więc także do kultury i sztuki. W wyniku tego w sztuce doszli do głosu ludzie nowi, o zupełnie innych poglądach na sens wszelkiej twórczości artystycznej”.
Jan Cybis (Johannes Cibis)
Ur. 16.02.1897 r. – Fröbel, Niemcy (obecnie Wróblin, Polska).
Zm. 13.12.1972 r. – Warszawa, Polska.
Dwukrotnie żonaty: 1. Hanna Natalia Anna Rudzka (od 1924, rozwód); 2. Helena Zaremba.
Wybrane dzieła: „Martwa natura czerwona” (1935), „Kwiaty w kielichu” (1936), „Młyn w Suffczynie” (1949), „Gdańsk” (1955), „Ustka” (1964).
Ważniejsze nagrody i wyróżnienia: Nagroda Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Salonie Malarskim (1937), Złoty Krzyż Zasługi (1949), Order Sztandaru Pracy II Klasy (1949), Medal 10-lecia Polski Ludowej (1954), Nagroda Państwowa I stopnia (1955).
Publikacje książkowe J. Cybisa: „Józef Pankiewicz” (Wiedza Powszechna, 1949), „Jan Cybis, notatki malarskie. Dzienniki, 1954-1966” (pośmiertnie, z Dominikiem Horodyńskim, PIW, 1980).
Książki o J. Cybisie (wybór): Tadeusz Dominik „Jan Cybis” (Arkady, 1984), Kazimiera Lejman / Jerzy Zanoziński „Jan Cybis. Malarstwo olejne w zbiorach Muzeum Śląska Opolskiego” (KAW, 1986), „Jan Cybis. Reprodukcje malarskie” (Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1988), Roman Starzyński „Jan Cybis. Prace na papierze” (Wyd. Galerii Miejskiej BWA w Poznaniu, 1996), Teresa Sowińska / Jolanta Chrzanowska-Pieńkos „Jan Cybis 1897-1972. Retrospektywa” (Wyd. Galerii Sztuki Zachęta, 1997).
Link do wystawy w Galerii Opera: TUTAJ
