Jak co roku wybrałem najlepsze filmy, jakie w ciągu ostatnich 12 miesięcy udało mi się obejrzeć poza domem. Dodałem do tego wybrane produkcje, które można było zobaczyć na płatnych kanałach w internecie. W 2024 r. obejrzałem w ten sposób 133 filmy z 47 krajów, zaczynając 13.01.2024 r. od „Zielonej granicy”, kończąc 12 miesięcy później obejrzeniem jemeńskiego dramatu „Obciążeni” prezentowanego w ramach Festiwalu Eurazja.
Dwa najlepsze filmy oglądane przeze mnie w zeszłym roku ukazują ludzką tragedię. Tragedię, która niestety wciąż trwa. I jest to zarówno tragedia w wydaniu krajowym, czyli nieludzkie traktowanie uchodźców na granicy polsko-białoruskiej, jak i w wydaniu globalnym, czyli ludobójstwo, jakie odbywa się na narodzie palestyńskim w Strefie Gazy. O tym mówią filmy „Zielona granica” i „Z Ground Zero”.
Pierwszego z tych filmów nie trzeba przedstawiać. Większość widzów obejrzała „Zieloną granicę” jeszcze w 2023 r. Ja celowo poczekałem aż umilkną niezdrowe emocje i zasiadłem przed komputerem (nie mam telewizora) logując się w płatnym serwisie filmowym już w 2024 r.
Natomiast „Z Ground Zero”, czyli palestyńskiego kandydata do Oscara, mogli zobaczyć nieliczni. W Warszawie zorganizowano jedynie 2 seanse, oba w ramach „Watch Docs Festival”. Bilety rozeszły się jak ciepłe bułeczki. Widać było, że publiczność pragnie zobaczyć to, co naprawdę dzieje się w Palestynie, a czego nie pokazują stacje TV. „Z Ground Zero” to film składający się z 22 kilkuminutowych filmików nakręconych telefonami komórkowymi przez reżyserów ze Strefy Gazy. To przejmujący obraz rzeczywistości, w której człowiek nie jest pewny, czy dożyje dnia jutrzejszego. Film otrzymał aż 8 nominacji do Jacoli, zgarniając 4 nagrody (najwięcej!), łącznie z tą najważniejszą, przyznawaną za najlepszy film.
Z kolei największą ilość nominacji miała „Zielona granica”, lecz statuetkę otrzymała jedynie za najlepszy film polski, najlepszy film europejski i najlepszy dramat.
A oto najważniejsze kategorie tegorocznych Jacoli (zwycięzcy są wyboldowani):
THRILLER/HORROR:
„Beetlejuice, Beetlejuice” (USA, reż. T. Burton, 2024)
„Człowiek znikąd” (아저씨, Korea Południowa, reż. Lee Jeong-Beom, 2010)
„Meduza” (Polska, reż. A. Sroczyński, 1988)
„Monster” (怪物, Japonia, reż. H. Kore-eda, 2023)
„Puchatek: Krew i miód” („Winnie-the-Pooh: Blood and Honey”, UK, reż. Rh. Frake-Waterfield, 2023)
NAJLEPSZY FILM KATASTROFICZNY:
„Ambulans” (إسعاف, Palestyna / Norwegia, reż. M. Jabaly, 2016)
„Dżenin, Dżenin” (جنين جنين, Palestyna, reż. M. Bakri, 2002)
„Latające włosy” (Polska, reż. P. Dumała, 1984)
„Z Ground Zero” („From Ground Zero, 22 reżyserów, Palestyna / Jordania / Katar / ZEA / Francja, 2024)
„Zbrodnia na ulicy Kota Brzuchomówcy” (Polska, reż. Z. Wasilewski, 1961)
NAJLEPSZY FILM O SZTUCE:
„Dahomej” („Dahomey”, Francja / Benin / Senegal, reż. M. Diop, 2024)
„Fakir” (Słowacja / Czechy / Polska, reż. R. Ďuriš, 2024)
„Piękna filiżanka” (Polska, reż. M. Kiełbaszczak, 1978)
„Śladami nieistniejących kin” (Polska, reż. M. Kamińska, 2024)
„Wiktor Deptuła. Bursztyniarz” (Polska, reż. K. Chojnacki & P. Szacki, 1969)
MELODRAMAT:
„Dreamy Eyes” („Mắt biếc”, Wietnam, reż. V. Vu, 2019)
„Kulej. Dwie strony medalu” (Polska, reż. X. Żuławski, 2024)
„Po miłość” (Polska, reż. A. Mańkowski, 2022)
„Poprzednie życie” („Past Lives”, USA / Korea Południowa, reż. C. Song, 2023)
„Zbrodnia na ulicy Kota Brzuchomówcy” (Polska, reż. Z. Wasilewski, 1961)
FILM WOJENNY:
„Ambulans” (إسعاف, Palestyna / Norwegia, reż. M. Jabaly, 2016)
„Dżenin, Dżenin” (جنين جنين, Palestyna, reż. M. Bakri, 2002)
„Humoreska” (Polska, reż. W. Kazanecki, 1967)
„The Giant Bird” (Niemcy / Bangladesz, reż. Sh. Ahmed, 2024)
„Z Ground Zero” („From Ground Zero, 22 reżyserów, Palestyna / Jordania / Katar / ZEA / Francja, 2024)
PRZYRODNICZNY / O EKOLOGII:
„Cały nasz świat” („This is Our Everything”, Niemcy / Brazylia, reż. F. Subei, 2023)
„Na skrzydłach nocy” („The Night Visitors”, USA, reż. M. Gitlin, 2023)
„Serce dębu” („Le Chêne”, Francja, reż. L. Charbonnier & M. Seydoux, 2022)
„The Gift” (Szwecja, reż. M. Olsson, 2024)
„The Taste of Honey” (Bangladesz, reż. M.R. Hasan & F. Monir, 2024)
FAMILIJNY:
„Chinki” („Chinas”, Hiszpania, reż. A. Echevarria, 2023)
„Dreamy Eyes” („Mắt biếc”, Wietnam, reż. V. Vu, 2019)
„Gdybym tylko mógł zapaść w sen zimowy” (Баавгай болохсон, Mongolia, reż. Z. Purevdash, 2023)
„Jak ukraść psa” (개를 훔치는 완벽한 방법, Korea Południowa, reż. Kim Sung-Ho, 2014)
„Smok życzeń” („Wish Dragon”, Chiny / USA, reż. Ch. Appelhans, 2021)
NAJLEPSZY FILM O TEMATYCE POLITYCZNEJ:
„Jak się dopasować” („How To Please, Finlandia, reż. E. Talvensaari, 2023)
„Ograbieni z ziemi” (Polska/Belgia, reż. M. Krukowska, 2024)
„Pogrzeb marszałka Józefa Piłsudskiego 12-V-18-V 1935” (Polska, 1935)
„Sambizanga” (Angola, reż. S. Maldoror, 1972)
„Żyjąc z Talibami” (Polska, reż. S. Marchyk & W. Repetowicz, 2024)
FILM ZWIĄZANY Z TAŃCEM:
„Bad Like Brooklyn Dancehall” (USA, reż. D. Vannier, B. Digiacomo, 2023)
„Déjà Nu” (Wybrzeże Kości Słoniowej, reż. R. Hellat, 2023
„Farangis” (Фарангис, Tadżykistan, reż. L.S. Ulugova, 2021)
„Lil Nas X: Niech żyje Montero” („Lil Nas X: Long Live Montero”, USA, reż. Z. Manuel & C. López Estrada, 2023)
„Święto ognia” (Polska, reż. K. Dębska, 2023)
SCIENCE FICTION / FANTASY:
„Ballada Tary” (چریکه تارا, Iran, reż. B. Bayzai, 1979)
„Beetlejuice, Beetlejuice” (USA, reż. T. Burton, 2024)
„Ethereality” (Ruanda / Szwajcaria, reż. K. Gahigiri, 2019)
„Kanaval” (Kanada / Haiti, reż. H. Pardo, 2023)
„NGC” (Polska, reż. A. Sroczyński, 1983)
PSYCHOLOGICZNY:
„A Nous Deux France” (Wybrzeże Kości Słoniowej / Francja, reż. D. Ecarè, 1970)
„Monster” (怪物, Japonia, reż. H. Kore-eda, 2023)
„Po miłość” (Polska, reż. A. Mańkowski, 2022)
„Pokój nauczycielski” („Das Lehrerzimmer”, Niemcy, reż. I. Çatak, 2023)
„Zielona granica” (Polska / Czechy / Francja / Belgia, reż. A. Holland, 2023)
EDUKACYJNY:
„Serce dębu” („Le Chêne”, Francja, reż. L. Charbonnier & M. Seydoux, 2022)
„The Gift” (Szwecja, reż. M. Olsson, 2024)
„O dinozaurach” („About the Dinosaurs”, USA, 2023)
„Wojciech Jastrzębowski” (Polska, 2012)
„Wydobycie w Kopalni Bursztynu w Jantarnym” (Калининградский янтарный комбинат, ZSRR, 1969)
STARE KINO:
„Cierpkie wino” (გიორგობისთვე, ZSRR (Gruzja), reż. O. Ioseliani, 1966)
„Concerto pour un exil” (Wybrzeże Kości Słoniowej / Francja, reż. D. Ecarè, 1969)
„Warszawa dawna i dzisiejsza” (Polska, reż. R. Biske, 1934)
„Wspomnienia z Warszawy” (Polska, reż. F. Ozga, 1944)
„Sambizanga” (Angola, reż. S. Maldoror, 1972)
PÓŁNOCNOAMERYKAŃSKI:
„Beetlejuice, Beetlejuice” (USA, reż. T. Burton, 2024)
„Lil Nas X: Niech żyje Montero” („Lil Nas X: Long Live Montero”, USA, reż. Z. Manuel & C. López Estrada, 2023)
„Konklawe” („Conclave”, USA / UK, reż. E. Berger, 2024)
„Oddychaj” („Respire”, Kanada, reż. O. Karaman, 2022)
„Wygrać z Amazonem” („Union”, USA, reż. S.T. Maing & B. Story, 2024)
AZJATYCKI:
„Ballada Tary” (چریکه تارا, Iran, reż. B. Bayzai, 1979)
„Dreamy Eyes” („Mắt biếc”, Wietnam, reż. V. Vu, 2019)
„Gdybym tylko mógł zapaść w sen zimowy” (Баавгай болохсон, Mongolia, reż. Z. Purevdash, 2023)
„Jak ukraść psa” (개를 훔치는 완벽한 방법, Korea Południowa, reż. Kim Sung-Ho, 2014)
„Z Ground Zero” („From Ground Zero, 22 reżyserów, Palestyna / Jordania / Katar / ZEA / Francja, 2024)
EUROPEJSKI:
„Chinki” („Chinas”, Hiszpania, reż. A. Echevarria, 2023)
„Chłopi” (reż. DK Welchman & Hugh Welchman, Polska, 2023)
„Fakir” (Słowacja / Czechy / Polska, reż. R. Ďuriš, 2024)
„Pokój nauczycielski” („Das Lehrerzimmer”, Niemcy, reż. I. Çatak, 2023)
„Zielona granica” (Polska / Czechy / Francja / Belgia, reż. A. Holland, 2023)
KRÓTKI METRAŻ:
„Ave Maria” (Palestyna / Niemcy / Francja, reż. B. Khalil, 2015)
„Dem Dem” (Senegal / Belgia / Luksemburg, reż. P.B. Lopy & M. Recchia, 2017)
„Później” („The After”, Wielka Brytania, reż. M. Harriman, 2023)
„Siri Miri” (سيري ميري, Palestyna, reż. L. Awwad, 2021)
„Z Ground Zero” („From Ground Zero, 22 reżyserów, Palestyna / Jordania / Katar / ZEA / Francja, 2024)
KOMEDIA:
„Był sobie drozd” (იყო შაშვი მგალობელი, ZSRR (Gruzja), reż. O. Ioseliani, 1970)
„Dem Dem” (Senegal / Belgia / Luksemburg, reż. P.B. Lopy & M. Recchia, 2017)
„Le Franc” (Senegal, reż. Dj. Diop Mambéty, 1994)
„Face Off 6: The Ticket of Destiny” („Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh”, Wietnam, reż. Lý Hải, 2023)
„Wspomnienia z Warszawy” (Polska, reż. F. Ozga, 1944)
MUZYCZNY:
„Em & Trinh” („Em và Trịnh”, Wietnam, reż. Phan Gia Nhật Linh, 2022)
„Bad Like Brooklyn Dancehall” (USA, reż. D. Vannier, B. Digiacomo, 2023)
„Lil Nas X: Niech żyje Montero” („Lil Nas X: Long Live Montero”, USA, reż. Z. Manuel & C. López Estrada, 2023)
„(Un)Fit to Work” (UK, reż. Y. Godo, 2022)
„Wspomnienia z Warszawy” (Polska, reż. F. Ozga, 1944)
DOKUMENTALNY:
„Ambulans” (إسعاف, Palestyna / Norwegia, reż. M. Jabaly, 2016)
„Dahomej” („Dahomey”, Francja / Benin / Senegal, reż. M. Diop, 2024)
„Lil Nas X: Niech żyje Montero” („Lil Nas X: Long Live Montero”, USA, reż. Z. Manuel & C. López Estrada, 2023)
„Mur” (Włochy, reż. K. Smutniak, 2023)
„Z Ground Zero” („From Ground Zero, 22 reżyserów, Palestyna / Jordania / Katar / ZEA / Francja, 2024)
DRAMAT:
„Obciążeni” (المرهقون, Jemen / Arabia Saudyjska / Sudan, reż. A. Gamal, 2023)
„Pokój nauczycielski” („Das Lehrerzimmer”, Niemcy, reż. I. Çatak, 2023)
„Później” („The After”, Wielka Brytania, reż. M. Harriman, 2023)
„Zielona granica” (Polska / Czechy / Francja / Belgia, reż. A. Holland, 2023)
„Z Ground Zero” („From Ground Zero, 22 reżyserów, Palestyna / Jordania / Katar / ZEA / Francja, 2024)
ANIMOWANY:
„Black Barbie” (Ghana, reż. C. Arthur, 2016)
„Chłopi” (reż. DK Welchman & Hugh Welchman, Polska, 2023)
„Jak zbrzydło powidło” (Polska, reż. R. Antoniszczak, 1977)
„Smok życzeń” („Wish Dragon”, Chiny / USA, reż. Ch. Appelhans, 2021)
„The Giant Bird” (Niemcy / Bangladesz, reż. Sh. Ahmed, 2024)
DLA DZIECI i MŁODZIEŻY:
„Chinki” („Chinas”, Hiszpania, reż. A. Echevarria, 2023)
„It’s Okay” (괜찮아 괜찮아 괜찮아!, Korea Południowa, reż. Kim Hye-Young, 2024)
„Jak ukraść psa” (개를 훔치는 완벽한 방법, Korea Południowa, reż. Kim Sung-Ho, 2014)
„Mała sprzedawczyni „Słońca” („Le Petite Vandeuse de Soleil”, Senegal, reż. Dj. Diop Mambéty, 1999)
„Miało cię nie być” (Polska, reż. J. Michalczuk, 2023)
POLSKI:
„Chłopi” (reż. DK Welchman & Hugh Welchman, Polska, 2023)
„Kulej. Dwie strony medalu” (Polska, reż. X. Żuławski, 2024)
„Miało cię nie być” (Polska, reż. J. Michalczuk, 2023)
„Po miłość” (Polska, reż. A. Mańkowski, 2022)
„Zielona granica” (Polska / Czechy / Francja / Belgia, reż. A. Holland, 2023)
AFRYKAŃSKI:
„Bal Poussière” (Wybrzeże Kości Słoniowej, reż. H. Duparc, 1988)
„Concerto pour un exil” (Wybrzeże Kości Słoniowej / Francja, reż. D. Ecarè, 1969)
„Le Franc” (Senegal, reż. Dj. Diop Mambéty, 1994)
„Mała sprzedawczyni „Słońca” („Le Petite Vandeuse de Soleil”, Senegal, reż. Dj. Diop Mambéty, 1999)
„Dahomej” („Dahomey”, Francja / Benin / Senegal, reż. M. Diop, 2024)
NAJLEPSZE ZDJĘCIA:
Mathieu Giombino – „Serce dębu” („Le Chêne”, Francja, reż. L. Charbonnier & M. Seydoux, 2022)
Mohammad Rakibul Hasan – „The Taste of Honey” (Bangladesz, reż. M.R. Hasan & F. Monir, 2024)
Ryûto Kondô – „Monster” (怪物, Japonia, reż. H. Kore-eda, 2023)
Tomasz Naumiuk – „Zielona granica” (Polska / Czechy / Francja / Belgia, reż. A. Holland, 2023)
Dominic Pereira – „Dreamy Eyes” („Mắt biếc”, Wietnam, reż. V. Vu, 2019)
ROLA DRUGOPLANOWA:
Mirosław Baka – „Chłopi” (reż. DK Welchman & Hugh Welchman, Polska, 2023)
Monica Belucci – „Beetlejuice, Beetlejuice” (USA, reż. T. Burton, 2024)
Aminata Fall – „Le Franc” (Senegal, reż. Dj. Diop Mambéty, 1994)
Maciej Stuhr – „Zielona granica” (Polska / Czechy / Francja / Belgia, reż. A. Holland, 2023)
Jerzy Trela – „Prawdziwe życie aniołów” (Polska, reż. A. Baron, 2022)
SOUNDTRACK:
Bader Azem – „Siri Miri” (سيري ميري, Palestyna, reż. L. Awwad, 2021)
Issa Cissokho & Dieye Ma Dieye – „Le Franc” (Senegal, reż. Dj. Diop Mambéty, 1994)
Wasis Diop – „Mała sprzedawczyni „Słońca” („Le Petite Vandeuse de Soleil”, Senegal, reż. Dj. Diop Mambéty, 1999)
Ryuichi Sakamoto – „Monster” (怪物, Japonia, reż. H. Kore-eda, 2023)
Memphis Slim – „A Nous Deux France” (Wybrzeże Kości Słoniowej / Francja, reż. D. Ecarè, 1970)
AKTORKA:
Lissa Balera – „Mała sprzedawczyni „Słońca” („Le Petite Vandeuse de Soleil”, Senegal, reż. Dj. Diop Mambéty, 1999)
Jowita Budnik – „Po miłość” (Polska, reż. A. Mańkowski, 2022)
Maja Ostaszewska – „Zielona granica” (Polska / Czechy / Francja / Belgia, reż. A. Holland, 2023)
Susan Taslimi – „Ballada Tary” (چریکه تارا, Iran, reż. B. Bayzai, 1979)
Kamila Urzędowska – „Chłopi” (reż. DK Welchman & Hugh Welchman, Polska, 2023)
AKTOR:
Battsooj Uurtsaikh – „Gdybym tylko mógł zapaść w sen zimowy” (Баавгай болохсон, Mongolia, reż. Z. Purevdash, 2023)
Dieye Ma Dieye – „Le Franc” (Senegal, reż. Dj. Diop Mambéty, 1994)
Tomasz Kot – „Wyrwa” (Polska, reż. B. Konopka, 2023)
Borys Szyc – „Miało cię nie być” (Polska, reż. J. Michalczuk, 2023)
Tomasz Włosok – „Kulej. Dwie strony medalu” (Polska, reż. X. Żuławski, 2024)
REŻYSER:
Tim Burton – „Beetlejuice, Beetlejuice” (USA, 2024)
Djibril Diop Mambéty – „Le Franc” (Senegal, 1994) i „Mała sprzedawczyni „Słońca” („Le Petite Vandeuse de Soleil”, Senegal, 1999)
Agnieszka Holland – „Zielona granica” (Polska / Czechy / Francja / Belgia, 2023)
Otar Ioseliani – „Był sobie drozd” (იყო შაშვი მგალობელი, ZSRR (Gruzja), 1970) i „Cierpkie wino” (გიორგობისთვე, ZSRR (Gruzja), 1966)
Hirokazu Kore-eda – „Monster” (怪物, Japonia, 2023)
NAJLEPSZY FILM:
„Chłopi” (reż. DK Welchman & Hugh Welchman, Polska, 2023)
„Dreamy Eyes” („Mắt biếc”, Wietnam, reż. V. Vu, 2019)
„Gdybym tylko mógł zapaść w sen zimowy” (Баавгай болохсон, Mongolia, reż. Z. Purevdash, 2023)
„Z Ground Zero” („From Ground Zero, 22 reżyserów, Palestyna / Jordania / Katar / ZEA / Francja, 2024)
„Zielona granica” (Polska / Czechy / Francja / Belgia, reż. A. Holland, 2023)
Oprócz tego:
NAJLEPSZY SPEKTAKL:
“Carte noire zwana pożądaniem” (“Carte noire nommée désir”. reż. R. Chaillon, Nowy Teatr)
NAJLEPSZY KONCERT MUZYCZNY:
Akeboshi – 9. Matsuri Piknik z Kulturą Japońską
Bonga – 20. Festiwal Skrzyżowanie Kultur
Krystyna Prońko w Miami Wars
Mazowsze – 2. Festiwal Kultury Mazowsza
Mesajah – 29. Dni Ursynowa
NAJLEPSZE WYDARZENIE POZAFILMOWE:
9. Matsuri Piknik z Kulturą Japońską
Brzuszki Warszawy
Jurassic Adventure – wystawa
Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie
Mistrzostwa Polski w Saunowaniu – The Battle of Gladiators w Czeladzi
NAJLEPSZA IMPREZA CYKLICZNA:
Dni Ursynowa
Festiwal Filmów Afrykańskich AfryKamera
Festiwal Skrzyżowanie Kultur
Międzynarodowe Forum Filmów Krótkometrażowych – Cinemaforum
Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą
NAJGORSZY FILM:
„Jellyfish and Lobster” (UK, reż. Y. Afifi, 2023)
„Kalki 2898 AD” (కల్కి 2898 ఏ.డీ, Indie, reż. N. Ashwin, 2024)
„Perfect Days” (Niemcy / Japonia, reż. W. Wenders, 2023)
„Produkcja pektoratu bursztynowego na wzór wytworów z pierwszej połowy II tysiąclecia przed Chr.” (Polska, reż. E. Popkiewicz, 2014)
„Teściowie 2” (Polska, reż. K. Alabrudzińska, 2023)