Zbliża się Dzień Wszystkich Świętych, potocznie zwany Świętem Zmarłych. Przez ostatni rok opuściło nas wielu artystów world music.
Odeszli ci znani powszechnie w Polsce, jak japoński dyrygent Seiji Ozawa czy niemiecki producent dyskotekowy Frank Farian, ale także tacy twórcy, których nagrania kojarzymy a ich samych już niekoniecznie, bo któż z nas nie zna klasyku bossa novy „Mas Que Nada” czy hymnu boogaloo „I Like It Like That”? Jednak nazwiska Sérgio Mendesa czy Pete’a Rodrigueza przeciętnemu Kowalskiemu niewiele powiedzą, a to właśnie oni stali za sukcesem owych piosenek.
Najdotkliwsze straty w ciągu ostatniego roku poniosła Brazylia. Oprócz wspomnianego Mendesa padół łez opuściło także dwóch członków formacji Trio Mocotó: Skowa oraz Fritz Escovão.
Wspomnijmy tych, którzy odeszli.
Axali Doëseb (ur. 1954 r. – Okahandja, Afryka Południowo-Zachodnia – zm. 27.10.2023 r. – Windhuk, Namibia) – namibijski kompozytor. W 1991 r. skomponowany przez niego utwór „Namibia, Land of the Brave” został pierwszym hymnem niepodległej Namibii.
A tak hymn brzmi w wykonaniu Namibian Correctional Service Brass Band.
Sara Tavares (pełne nazwisko: Sara Alexandra Lima Tavares, ur. 01.02.1978 r. – Lizbona, Portugalia – zm. 19.11.2023 r. – Lizbona, Portugalia) – kabowerdyjska wokalistka, kompozytorka i gitarzystka urodzona w Portugalii. Udanie łączyła pop z jazzem i muzyką z Wysp Zielonego Przylądka. Jedna z najwybitniejszych artystek world music średniego pokolenia na świecie. Poniżej wielki przebój Sary Tavares, utwór pt. „Balancê” pochodzący z wydanej 2006 r. płyty pod tym samym tytułem.
Benjamin Zephaniah (ur. jako Benjamin Obadiah Iqbal Springer, 15.04.1958 r. – Birmingham, Anglia, Wielka Brytania – zm. 07.12.2024 r. – Londyn, Anglia, Wielka Brytania) – brytyjski artysta dubowy i muzyk reggae pochodzenia jamajskiego. Oprócz tego był także cenionym poetą, pisarzem i działaczem społecznym. W 2008 „The Times” umieścił go na liście największych brytyjskich pisarzy po 1945 r.
Zahara (ur. jako Bulelwa Mkutukana, 09.11.1987 r. – East London, Prowincja Przylądkowa Wschodnia, RPA – zm. 11.11.2024 r. – Johannesburg, RPA) – południowoafrykańska wokalistka i gitarzystka. Jedna z najważniejszych przedstawicielek współczesnego afro-soulu. Jej melodyjne ballady, jak choćby zamieszczony poniżej utwór „Phendula” trafiały na czołowe miejsca list przebojów w RPA.
Murad Kajlayev (rus. Мурад Кажлаев, ur. 15.01.1931 r. – Baku, Zakaukaska FSRR, ZSRR – zm. 23.12.2023 r. – Machaczkała, Dagestan, Fed. Rosyjska) – radziecki kompozytor i dyrygent pochodzenia dagestańskiego. Oprócz muzyki poważnej zajmował się także komponowaniem muzyki filmowej. Jeden z pierwszych artystów ZSRR, którzy próbowali nagrywać w stylu zachodnim, czego przykładem jest poniższy utwór „Exotic Dance” pochodzący z płyty „Evening Arbat” z 1977 r.
Witek Muzyk Ulicy (ur. jako Witold Mikołajczuk, 07.09.1981 r. – Żary, woj. zielonogórskie, Polska – zm. 04.01.2024 r. – Warszawa, Polska) – polski wokalista, akordeonista i artysta uliczny (tzw. grajek). Przez rok żył na ulicach Warszawy, grając i śpiewając, a jednocześnie komponując swoje utwory. Przełom nastąpił, gdy kilka z nich udostępnił w internecie. Znany był z występowania na bosaka, co często czyniła też występująca razem z nim skrzypaczka Dominika Bienias. Witek Muzyk Ulicy zmarł nagle w wieku 42 lat.
TUTAJ można zobaczyć jedno z nagrań artysty.
Mar Mar Aye (birm. မာမာအေး, ur. jako Aye Myint, 26.07.1942 r. – Myaungmya, Birma Japońska – zm. 08.01.2024 r. – Fort Wayne, Indiana, USA) – birmańska (mjanmarska) wokalistka i aktorka. Jedna z najwybitniejszych artystek estradowych w historii współczesnej Birmy. W latach 80. XX w. 8 na 10 filmów birmańskich zawierało przynajmniej jedną piosenkę Mar Mar Aye. Poniżej jeden z przebojów Matki Aye, jak można przetłumaczyć jej pseudonim, utwór „Kyaitelaat u Pyuan Hkyao” („Ze słodkim uśmiechem”).
Frank Farian (ur. jako Franz Reuther, 18.07.1941 r. – Kirn, Nadrenia-Palatynat – zm. 23.01.2024 r. – Miami, Floryda, USA) – niemiecki producent muzyczny. Twórca i mentor takich zespołów jak Boney M., Milli Vanilli czy La Bouche. W 1976 r. sprowadził do Niemiec brytyjski zespół Eruption, który szybko stał się popularny. Farian nie zawsze grał fair. Najpierw skrzętnie ukrywał to, że to on śpiewa wszystkie męskie partie wokalne w Boney M., a potem wylansował dwóch przystojnych młodzieńców z Milli Vanilli, którzy nie umieli śpiewać a ich partie śpiewali inni. Niemniej, bez Franka Fariana muzyka disco bardzo dużo by straciła na swej atrakcyjności i melodyjności.
Bhavatharini (tam. பவதாரிணி, ur. jako Bhavatharini Raaja, 23.07.1976 r. – Madras, Tamil Nadu, Indie – zm. 25.01.2024 r. – Kolombo, Sri Lanka) – indyjska playback singerka. Jedyna córka znanego tamilskiego kompozytora muzyki filmowej Ilayaraajy. Zaśpiewała piosenki do kilkudziesięciu filmów tamilskich i kilku malajalam, kannada oraz telugu. Za wykonanie poniżej zamieszczonego utworu „Mayil Pola Ponnu Onnu” („Dziewczyna niczym paw”) z filmu „Bharati” w reżyserii Gnany Rajasekarana i z muzyką jej ojca otrzymała w 2000 r. prestiżową nagrodę National Film Award dla najlepszej playback singerki.
Seiji Ozawa (jap. 小澤 征爾, ur. 01.09.1945 r. – Mukden, prowincja Fengtian, Mandżukuo – zm. 06.02.2024 r. – Tokio, Japonia) – japoński dyrygent. Jeden z najbardziej uznanych dyrygentów XX w., stawiany w jednym rzędzie z Niemcem Herbertem von Karajanem i Hindusem Zubinem Mehtą. Uhonorowany zarówno Austriackim Krzyżem Honorowym Nauki i Sztuki I klasy jak i Nagrodą Grammy za Najlepsze Nagranie Operowe 2016 r.
Davlatmand Kholov (tadż. Давлатманд Холов, ur. 28.10.1950 r. – Kulab, Tadżycka SRR, ZSRR – zm. 18.02.2024 r. – Duszanbe, Tadżykistan) – tadżycki śpiewak i muzyk folkowy. Specjalizował się zwłaszcza w rdzennie tadżyckim stylu falak oraz pochodzącym z uzbeckiej Buchary gatunku zwanym shashmaqam. Nazywano go „Głosem Falaku”. Poniżej utwór w jego wykonaniu zatytułowany „Ey, Kizi Man” („Hej, kto jest blisko mnie”).
Peetah Morgan (ur. jako Peter Anthony Morgan, 11.07.1977 r. – Nowy Jork, Nowy Jork, USA – zm. 25.02.2024 r. – San Juan, Portoryko) – amerykański artysta reggae pochodzenia jamajskiego. Syn jamajskiego wokalisty reagge Denroya Morgana. W 1994 r. wraz z 3 braćmi i jedną siostrą stworzył formację Morgan Heritage (Dziedzictwo Morganów), która w 2015 r. zdobyła Nagrodę Grammy za Najlepszy Album Reggae, jakim okazał się ich krążek pt. „Strictly Roots”. Poniżej tytułowe nagranie.
Pete Rodriguez (ur. 16.04.1932 r. – Nowy Jork, Nowy Jork, USA – zm. 11.03.2024 r. – Las Vegas, Nevada, USA) – amerykański artysta boogaloo pochodzenia portorykańskiego. Nagrał kilkanaście płyt długogrających, ale w pamięci większości słuchaczy pozostanie za sprawą evergreena „I Like It Like That” (zamieszczam go poniżej) z 1967 r., który stał się swoistym hymnem muzyki boogaloo.
Def Rhymz (ur. jako Dennis Bouman, 03.05.1970 r. – Paramaribo, Surinam – 24.03.2024 r. – Utrecht, Holandia) – holenderski raper pochodzenia surinamskiego. Jeden z pionierów hip-hopu na terenie Niderlandów. Jego styl określano jako comedy rap. Poniżej największy przebój rapera, utwór pt. „Doekoe” czy „Hajs”.
Mansour Seck (ur. 12.05.1955 r. – Podor, Francuska Afryka Zachodnia – zm. 29.05.2024 r. – Dakar, Senegal) – senegalski wokalista i muzyk grający na korze. Mistrz stylu zwanego yela. Przez wiele lat towarzyszył na scenie i w studiu nagraniowym Baabie Maalowi. Pierwszą solową płytę nagrał dopiero w 1994 r., czyli 12 lat po rozpoczęciu kariery muzycznej. To z tej płyty pochodzi poniższy utwór „Almamy Bocoum”.
Kátya Tompos (ur. jako Katalin Tompos, 13.03.1983 r. – Budapeszt, Węgry – zm. 31.05.2024 r. – Budapeszt, Węgry) – węgierska piosenkarka i aktorka. W 2009 r. miała reprezentować Węgry w czasie 54. Konkursu Piosenki Eurowizji w Moskwie, ale wycofała się ze względu na zobowiązania teatralne. Kátya Tompos zmarła na raka w wieku 41 lat. Poniżej jeden z większych przebojów artystki, utwór „Viszlek Haza” („Zabiorę cię do domu”) z 2019 r.
Skowa (ur. jako Marco Antônio Gonçalves dos Santos, 13.12.1955 r. – São Paulo, Brazylia – zm. 13.06.2024 r. – Botucatu, stan São Paulo, Brazylia) i Fritz Escovão (ur. jako Luiz Carlos de Souza Muniz – 13.12.1942 r. – Rio de Janeiro, Brazylia – zm. 01.10.2024 r. – Brazylia) – brazylijscy wokaliści i gitarzyści. Członkowie legendarnej grupy Trio Mocotó, która zaliczana jest do czołówki artystów i zespołów wykonujących gatunek zwany samba funk. Poniżej jeden z przebojów Tria Mocotó – utwór zatytułowany „Xuxu Melão”.
Kong Nay (khmer. គង់ ណៃ, ur. 15.03.1944 r. – Daung, Kambodża Japońska – zm. 28.06.2024 r. – Daung, prowincja Kâmpôt, Kambodża) – kambodżański muzyk. Mistrz folkowego stylu zwanego chrieng chapei, w którym główną rolę odgrywa rodzaj dwustrunowej gitary chapei dang veng. Inna nazwa chrieng chapei to Mekong blues. Poniżej wspólne nagranie Kong Naya i jego uczennicy Savy Ouch z 2014 r. zatytułowane „Chounopr Lea”, czyli „Życzenia pożegnalne”.
Ekaterina Shklaeva (udm. Екатерина Шкляева, ur. 02.11.1937 r. – Jegorowo, Rosyjska SRR, ZSRR – zm. 23.07.2024 r. – Buranowo, Udmurcja, Federacja Rosyjska) – udmurcka pieśniarka. Członkini folkowej grupy Buranovskiye Babushki (Buranowskie Babuszki), która w 2012 r. była o krok od wygrania 55. Konkursu Piosenki Eurowizji w Oslo, zajmując ostatecznie drugie miejsce z piosenką „Party For Everybody”.
Tadashi Yabe (jap. 矢部 直, ur. 18.05.1965 r. – Tokio, Japonia – zm. 25.07.2024 r. – Japonia) – japoński muzyk, producent muzyczny i DJ. Członek acidjazzowej formacji United Future Organization, która należała do pionierów tego stylu w Azji. Poniżej jazz-funkowy utwór UFO zatytułowany „I Love My Baby (My Baby Love Jazz)” z 1991 r.
Mísia (ur. jako Susana Maria Alfonso de Aguiar, 18.06.1955 r. – Porto, Portugalia – zm. 27.07.2024 r. – Lizbona, Portugalia) – portugalska artystka fado. Jej matka pochodziła z Katalonii i może dlatego styl Mísi nieco odbiegał od kanonu muzyki fado. Artystka była bardziej popularna we Francji i Hiszpanii niż w rodzimej Portugalii. Poniżej jej utwór z 2011 r. zatytułowany „O Manto da Rainha” („Płaszcz królowej”).
Onyeka Onwenu (ur. 31.01.1952 r. – Obosi, Nigeria Brytyjska – zm. 30.07.2024 r. – Lagos, Nigeria) – nigeryjska wokalistka, aktorka, działaczka praw człowieka i polityczka. Jedna z najbardziej rozpoznawalnych w przestrzeni publicznej kobiet w Nigerii. W 2013 r. prezydent kraju, Goodluck Jonathan, powierzył jej stanowisko szefowej Narodowego Centrum Rozwoju Kobiet. Poniżej utwór Onyeki Onwenu z 1984 r. pt. „Ekwe”, co w języku igbo znaczy „Dozwolone”.
Yamini Krushnamurthy (telugu యామినీ కృష్ణమూర్తి, ur. jako Mungara Yamini Krishnamurthy, 20.12.1940 r. – Madanapalle, Indie Brytyjskie – zm. 03.08.2024 r. – Nowe Delhi, Indie) – indyjska tancerka klasyczna. Uznawana za jedną z czołowych współczesnych tancerek indyjskich. Specjalizowała się w tańcach bharatanatyam i kuchipudi. A TUTAJ zamieszczono krótki film na temat artystki.
Haniya Aslam (urdu ہانیہ اسلم, ur. 28.04.1978 r. – Karaczi, Sindh, Pakistan – zm. 11.08.2024 r. – Lahore, Pendżab, Pakistan) – pakistańska gitarzystka, producentka muzyczna i wokalistka. Połowa poprockowego duetu Zeb & Haniya, który tworzyła ze swoją kuzynką Zeb-un-Nisą Bangash. Artystki udanie łączyły pakistański folk z muzyką alternatywną, bluesem i rockiem, czego przykładem jest poniższy utwór pt. „Laili Jaan”. Haniya Aslam zmarła na atak serca w wieku 46 lat.
Sérgio Mendes (ur. jako Sérgio Santos Mendes, 11.02.1941 r. – Niterói, Dystrykt Federalny, Brazylia – zm. 05.09.2024 r. – Los Angeles, Kalifornia, USA) – brazylijski muzyk i wokalista. Jeden z najpopularniejszych artystów wykonujących bossa novę. Jego wersja utworu „Mas que Nada” (zamieszczam go poniżej) z 1966 r. wykonana z towarzyszeniem zespołu Brasil’66, rozpropagowała to nagranie, będące dziś klasykiem muzyki brazylijskiej, na całym świecie.
Farida (arab. فريدة, ur. jako Concetta Gangi, 26.09.1946 r. – Katania, Sycylia, Włochy – zm. 30.09.2024 r. – Taormina, Sycylia, Włochy) – włoska piosenkarka pochodzenia egipskiego. W 1970 r. Czesław Niemen usłyszał ją na Festiwalu Cantagiro i zaprosił do Polski. Po jej występie na Festiwalu w Sopocie rozpoczął się okres ogromnej popularności Faridy w państwach bloku wschodniego. Poniżej jeden ze wczesnych przebojów artystki, utwór „La Tempesta” z 1969 r.
