Kilkanaście dni temu w Nowym Jorku w wieku 71 lat zmarła Kehinde Lijadu, połowa najbardziej znanego żeńskiego zespołu afrykańskiego lat 70. XX w. – Lijadu Sisters. Kehinde, która przegrała wieloletnią walkę z rakiem, była siostrą bliźniaczką Taiwo. Lijadu Sisters nazywano afrykańskimi Pointer Sisters, choć w składzie grupy były dwie, a nie jak u Amerykanek trzy osoby. Poza tym disco, tak bardzo charakterystyczne w twórczości Pointerek, u Lijadu Sisters było mocno przemieszane z afrobeatem. Pomimo tych różnic dało się jednak zauważyć podobieństwo Afrykanek do tria z Oakland.
Kehinde i Taiwo Lijadu urodziły się w 1948 r. w Dżos, w środkowej części Nigerii, rządzonej wówczas przez Brytyjczyków, ale dorastały w Ibadanie, drugiej co do wielkości aglomeracji kraju. Najpierw na świat przyszła Taiwo, a zaraz po niej Kehinde. Ich rodzice należeli do grupy etnicznej Joruba. Ojciec, Edmund Funso Lijadu, był fotoreporterem lokalnej gazety, okazyjnie grywającym na pianinie. Matka, Adelaide Efunyemi Lijadu, parała się krawiectwem. Dalekim kuzynem sióstr był sam Fela Kuti – twórca afrobeatu. Dziewczynki występowały razem od najmłodszych lat. Ich idolami byli tak popularni wówczas w Afryce artyści jak Aretha Franklin, Miriam Makeba czy żyjący do dziś trębacz z Calabaru Victor Olaiya. Przy pierwszych nagraniach dziewczętom pomógł producent muzyczny z Lagos Lemmy Jackson, którego prawdziwe nazwisko brzmiało Otu Udofa. Debiutancki singiel Lijadu Sisters nosił nazwę „Iya Mi Jowo” i został wydany w 1969 r. w oddziale słynnej wytwórni Decca Records. Muzyka, którą prezentowały siostry była miksem jazzu, afrobeatu, reagge i nieryjskiej waki. Panny Lijadu początkowo śpiewały w języku joruba, jednak z czasem w ich piosenkach coraz częściej obecny był język angielski.
Przełomowym momentem w twórczości grupy było nawiązanie współpracy z Adeniyim „Biddym” Wrightem, muzykiem, wokalistą i producentem. Siostry Lijadu pod wodzą Wrighta nagrały cztery swoje najlepsze płyty, w kolejności: „Danger” (1976), „Mother Africa” (1977), „Sunshine” (1978) i „Horizon Unlimited” (1979). Grupa Lijadu Sisters należała do topowych gwiazd muzycznych Nigerii lat 70-tych, przyszedł więc czas by zdobyć resztę świata. Tak naprawdę Taiwo i Kehinde Lijadu nie były temu światu zupełnie nieznane, bo w 1972 r. afrykański duet wystąpił u boku zespołu Salt Gingera Bakera (współzałożyciela grupy Cream) w czasie ceremonii otwarcie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium. Jednak dopiero w 1984 r. ukazała się w Stanach Zjednoczonych podwójna płyta sióstr z Ibadanu zatytułowana „Double Trouble”, zawierająca nagrania z dwóch poprzednio wydanych w Nigerii krążków, „Danger” i „Horizon Unlimited”. Album nagrano w studiu Shanachie Records, w którym swoje płyty wydawali artyści jazzowi, bluesowi oraz gwiazdy reggae pokroju Lucky Dube czy Rity Marley. Już wtedy mówiono o Lijadu Sisters, że są afrykańskim odpowiednikiem The Pointer Sisters, też siostrzanego zespołu, który wylansował takie przeboje jak „Yes We Can Can” czy „Jump (For My Love)”.
Taiwo i Kehinde opuściły niespokojną Afrykę i zamieszkały w nowojorskim Brooklynie. Siostry były na tyle ze sobą zżyte, że np. twierdziły, iż urodziły czwórkę dzieci, ale obie są ich matkami, niezależnie od tego, która z nich urodziła dane dziecko. Były przy tym feministkami walczącymi, co prawda na odległość, o prawa kobiet w Nigerii, i ogólnie w Afryce.
Od drugiej połowy lat 80. XX w. Lijadu Sisters bardziej skupiły się na koncertach niż na wydawaniu płyt. Występowały głównie w Nowym Jorku, czasami pozwalając sobie na na gościnne show poza granicami Stanów Zjednoczonych. W 1997 r. ukazał się ostatni studyjny singiel nigeryjskiego duetu zatytułowany „Orere Eligjigbo”, choć tak naprawdę była to nowa wersja piosenki z 1979 r., a więc nagranej jeszcze w Afryce.
W 2014 r. Lijadu Sisters dołączyły do wielkiego projektu o nazwie Atomic Bomb! Band, który powołał do życia nigeryjski artysta funk i afrobeat, 68-letni wówczas William Onyeabor. Oprócz sióstr z Ibadanu w tej działającej w Nowym Jorku formacji występowali również m.in. Sudańczyk Sinkane, producent przez wiele lat związany z Beastie Boys – Money Mark oraz jazzman Joshua Redman. Atomic Bomb! Band była przede wszystkim grupą koncertową, a jej działalność mocno osłabła po śmierci założyciela w 2017 r.
Lijadu Sisters to bez wątpienia najbardziej znany żeński duet afrykański w historii współczesnej muzyki, i nie zmienia tego fakt, że w Afryce najczęściej mieliśmy, i w dużej mierze mamy, do czynienia z artystami występującymi solo (+ zespół sesyjno-koncertowy, składający się z bezimiennych muzyków).
Siostry bliźniaczki z Ibadanu nigdy nie wystąpiły w Polsce, i nigdy już nie wystąpią. Po śmierci Kehinde Lijadu wystarczyć nam muszą ich płyty.
Na dole dzisiejszego wpisu prezentuję utwór pt. „Amebo” pochodzący z wydanej w 1976 r. płyty „Danger”.
Lijadu Sisters
Skład: Kehinde Lijadu (ur. 18.09.1948 r. – Dżos, Nigeria Brytyjska – zm. 09.11.2019 r. – Nowy Jork, Nowy Jork, USA), Taiwo Lijadu (ur. 18.09.1948 r. – Dżos, Nigeria Brytyjska).
Wybrane płyty: „Danger” (1976), „Mother Africa” (1977), „Sunshine” (1978), „Horizon Unlimited” (1979), „Double Trouble” (1984).
Ważniejsze utwory: „Iya Mi Jowo” (1969), „Danger” (1976), „Amebo” (1976), „Reincarnation” (1978), „Orere Eligjigbo” (1979).
Strona na FB: TUTAJ