Pod koniec października 2017 r., a więc już za kilkanaście dni, w Katowicach odbędzie się jedna z największych imprez dotyczących muzyki world na świecie – targi WOMEX (skrót od World Music Expo). Do stolicy Górnego Śląska przyjedzie kilka tysięcy delegatów, kilkaset zespołów i kilkuset dziennikarzy z całego świata.
Stałym elementem programu każdych targów i festiwalu WOMEX jest koncert otwarcia. W Katowicach zaprezentują się najciekawsi artyści z kręgu world music z miasta, regionu i kraju.
Pierwszego dnia (25 października) w sali koncertowej NOSPR świat world music spotka się z muzyką poważną, a to za sprawą wspólnego projektu łączącego Orkiestrę Kameralną AUKSO z zespołami folkowymi związanymi z Katowicami (fenomenalni Vołosi), regionem (Kapela Maliszów) oraz krajem (Lautari).
Nagrodę Womex Artis Award odbierze Malijka Oumou Sangaré, jedna z największych gwiazd muzyki world na świecie. Oumou wystąpi w Katowicach ostatniego dnia imprezy.
Oczy wszystkich fanów world music przyciąga Showcase Selection – coroczna prezentacja artystów z rozmaitych zakątków świata. Obok znanych wykonawców pojawiają się ci, o których słychać mniej, przez co widzowie mają rzadką możliwość zapoznania się z muzyką jakiej nie uświadczą w radiu czy telewizji.
Jeśli chodzi o mnie to z tegorocznej listy wykonawców jak najbardziej kojarzę pięć nazwisk. Ustawiłem je chronologicznie, poczynając od tych, którzy osiągnęli do tej pory więcej.
Waldemar Bastos (ur. 04.01.1954 r. – São Salvador do Congo, Angola Portugalska; jako Waldemar dos Santos Alonso de Almeida Bastos) – bezsprzecznie największa gwiazda wśród artystów, którzy zaprezentują się w czasie tzw. Showcase Selection. Obok Bongi to najbardziej znany śpiewający Angolczyk. Mający na koncie nagranych 7 płyt Waldemar Bastos potrafi zaśpiewać zarówno sembę (angolski przodek samby), jak i portugalskie fado.
Alireza Ghorbani (علیرضا قربانی, ur. 04.02.1973 – Teheran, Iran) – jeden z bardziej cenionych irańskich wokalistów średniego pokolenia. Zaczynał od recytacji Koranu. Później zafascynował się perską poezją, zaś w wieku 27 lat został solistą nieistniejącej już dziś Irańskiej Orkiestry Narodowej (ارکستر ملی ایران).
King Ayisoba (ur. Bongo Soe, Upper West Region, Ghana, jako Albert Apoozore) – popularny ghanijski wokalista wywodzący się z narodu Frafra, z północnej części kraju. Śpiewa tradycyjną muzykę kologo. Robi to w trzech językach (rodzimym frafra, w twi, oraz po angielsku), i to na tyle dobrze, że w 2007 r. jego piosenka „I Want To See You My Father” została Nagraniem Roku w Ghanie.
Orlando Julius (ur. 1943 r. – Ilesa, Nigeria Brytyjska, jako Julius Aremu Olusanya Ekemode) – nigeryjski saksofonista i wokalista afrobeatowy. Jego wydana w 1966 r. płyta pt. „Super Afro Soul” była późniejszym natchnieniem dla najbardziej znanego artysty nigeryjskiego – Feli Anikulapo-Kutiego. W ostatnim czasie Julius kolaborował z grupą The Heliocentrics, tą samą, która nagrała płytę z Mulatu Astatke.
Park Ji-Ha (박 지하) – koreańska instrumentalistka (obój bambusowy piri, piszczałki ustne saenghwang, cymbały yanggeum) znana z występu w duecie [SU;M], który 3 lata temu występował podczas 10. Festiwalu Skrzyżowanie Kultur w Warszawie. Byłem na tym koncercie, i powiem szczerze, że nie tylko nazwa grupy jest trudna do wymówienia, ale i ciężko zdefiniować muzykę, którą panie wykonywały. Dziś Park bardziej skupia się na karierze solowej.
Oprócz wyżej wymienionych w Katowicach wystąpią także:
Aux to siedmioosobowa mieszana grupa z Korei Południowej. Zespół tworzą: Chen Moo-Jin, Chung Dae-Un, Jang Young-Goo, Min Eun-Kyung, Lee Si-Won, Lee Woo-Sung oraz Park Ji-Young. Muzyka tworzona przez Aux określana jest jako psychodeliczny rock.
Barda (ur. – Argentyna, jako Cecilia Gebhard) – DJ-ka łącząca rytmy latino, miejscowy folklor oraz brzmienia elektroniczne.
Bitori (ur. 1938 r. – Wyspy Zielonego Przylądka, jako Victor Tavares) – legenda kabowerdyjskiego stylu funaná, mistrz gry na akordeonie. Swój pierwszy album nagrał dopiero w 1997 r. Partnerował mu wtedy Chando Graciosa, który także wystąpi w Katowicach.
Black Flower – belgijska grupa instrumentalna inspirująca się ethio-jazzem. Co ciekawe, w zespole nie występuje ani jeden Afrykanin. Ekipę tworzą: Jon Birdsong (kornet, altówka), Nathan Daems (lider zespołu, saksofon, klarnet, flet, ney, kaval), Wouter Haest (inst. klawiszowe), Simon Segers (bębny) i Filip Vandebril (bass).
Cero39 – kolumbijski duet: Dario „Kid Watusi” Sendoya oraz Mauricio „Fredo” Alvarez. Zespół tworzy prawdziwą karaibską mieszankę muzyczną, łącząc cumbię, hip-hop, reggeaton z afrokolumbijską champetą i popularnym na Jamajce w latach 80. XX w. stylem dembow.
Valentin Clastrier (ur. 1947 r. – Nicea, Francja; lira korbowa) & Steven Kamperman (ur. 1970 r. – Holandia; klarnet, saksofon) – duet, który rozpoczynał swą współpracę od interpretacji utworów Jacquesa Brela. Obecnie „mieszają” jazz z zachodnioeuropejskim folkiem.
Dakh Daughters – siedmioosobowy żeński zespół z Ukrainy łączący burleskę, elementy baletu, elektroniki i folku z… punk rockiem. Grupa w składzie: Natalia Galaniewicz, Nina Garenecka, Tanja Gawriluk, Rusłana Hazipowa, Sołomija Mielnik (ur. 06.11.1984 r.), Anna Nikitina i Natalia „Zo” Zozul występowała już kilka razy w Polsce.
DJ Jigüe (ur. 1981 r. – Santiago de Cuba, Kuba, jako Isnay Rodriguez) – kubański mistrz turntablizmu udanie miksujący elektronikę z funkiem, breakdancem i rytmami afrokubańskimi. Na scenie w Katowicach towarzyszyć mu będzie perkusista El Menor (Irán Farías-Saínz).
Erlend Viken Trio norweski zespół, który tworzą muzycy: Marius Graff (gitara, gitara elektryczna, bandżo), Leo Svensson Sander (ur. Szwecja; wiolonczela) oraz lider Erlend Viken (ur. 1984 r. – Oppdal, Sør-Trøndelag, Norwegia, skrzypce, hardingfele). To przedstawiciele skandynawskiego folku, nie stroniący także od wykonywania jazzu.
Gato Preto – duet w składzie: Gata Misteriosa (ur. Mozambik; wokal, perkusja) oraz Lee Bass (ur. Ghana; keyboard, syntezator). Wykonują afro-house podobny w brzmieniu do angolskiego kuduro. Ich singiel „Dia D” odniósł spory sukces w klubach muzycznych Europy.
Ibaaku (ur. Dakar, Senegal, jako Stephen Bassène) – producent muzyczny, multinstrumentalista, kompozytor, który swoją karierę rozpoczynał od współpracy z raperami w rodzimym Senegalu (m.in. ze znanym duetem Daara J). Obecnie mocniej postawił na brzmienia elektroniczne, zaś w swoich teledyskach korzysta z pomocy senegalskiej projektantki mody Selly Raby Kane, której ubiory nosi sama Beyoncé.
Ifriqiyya Electrique – tunezyjsko-francuska formacja w składzie: François-Régis Cambuzat (ur. Sajgon, Wietnam; gitara, efekty komputerowe), Yahya Chouchen (wokal, tabla, grzechotki), Youssef Ghazala (wokal, grzechotki), Gianna Greco (gitara basowa, wokal, efekty komputerowe) i Tarek Soltan (wokal, tabla, grzechotki). Grupa eksperymentuje z łączeniem elektroniki i tradycyjnej muzyki arabskiej, i trzeba przyznać, że wychodzi im z tego bardzo oryginalne brzmienie.
Luciana Jury (ur. 18.07.1974 r. – Buenos Aires, Argentyna) – jedna z ciekawszych wokalistek folkowych średniego pokolenia w Argentynie. Śpiewa zarówno tanga, jak i utwory rockowe. Do tej pory wydała cztery płyty długogrające.
Maija Kauhanen – fińska piosenkarka o ekspresywnym głosie, potrafiąca także grać na kantele (ludowy instrument muzyczny z grupy chordofonów szarpanych). W jej nagraniach odbija się tradycja muzyczna Finlandii oraz Karelii.
La Dame Blanche (ur. w Pinard del Rio, Kuba, jako Yaite Ramos Rodriguez) – Kubanka mieszkająca na stałe w Paryżu, córka dyrektora artystycznego słynnej Buena Vista Social Club Jesúsa „Aguaje” Ramosa. Artystka w swej twórczości łączy hip-hop, dancehall, reggaeton z brzmieniami kubańskimi.
Betsayda Machado (ur. w El Clavo, Miranda, Wenezuela) – przedstawicielka Afrowenezuelczyków. I właśnie rytmy afro-latino towarzyszą występowi artystki na scenie. Machado występuje z grupą La Parranda El Clavo, w składzie: Youse Cardozo (perkusja), Blanca Castillo (perkusja), Orheo Gómez (perkusja, taniec), Ote Gómez (wokal), Nereida Machado (taniec, wokal) i Oscar Ruiz (wokal).
MAZ – kanadyjski kwartet w składzie: Roxane Beaulieu (instr. klawiszowe, wokal), Hugues-Olivier Blouin (kontrabas, wokal), Pierre-Olivier Dufresne (perkusja nożna, skrzypce, wokal) oraz Marc Maziade (lider zespołu; bandżo, gitara elektryczna, perkusja nożna, wokal). Grupa wykonuje tradycyjną muzykę z prowincji Québéc.
Leyla McCalla (ur. 03.10.1985 r. – Nowy Jork, Nowy Jork, USA, jako Leyla Sarah McCalla) – amerykańska piosenkarka i wiolonczelistka haitańskiego pochodzenia, łącząca muzykę klasyczną z folkiem. Jej ojciec, Jocelyn McCalla, przez prawie 20 lat był prezesem National Coalition for Haitian Rights. McCalla wydała do tej pory 2 płyty: „Vari-Colored Songs: A Tribute to Langston Hughes„ (2014) oraz „A Day for the Hunter, A Day for the Prey” (2016).
Meta Meta – trio z São Paulo w składzie: Kiko Dinucci (ur. jako Christiano Dinucci, gitara, wokal), Juçara Nunes (wokal), José Machado (perkusja), które na scenie wspomaga dwóch kolejnych muzyków: saksofonista Thiago França (ur. 17.09.1980 r. – Belo Horizonte, Minas Gerais, Brazylia, jako Thiago de Castro Amaral Cavalieri França) oraz Marcelo Cabral (gitara basowa). Twórczość zespołu obejmuje takie gatunki jak jazz, samba, bossa nova, a nawet candomblé.
Dimitris Mystakidis (Δημήτρης Μυστακίδης; ur. III 1970 r. – Saloniki, Grecja) – jeden z najbardziej cenionych współczesnych gitarzystów greckich. Jego utwory w stylu rembetiko odniosły sukces w całej Europie, od Gibraltaru, przez Francję, po Norwegię.
Night (राती) – zespół o tej mało oryginalnej nazwie pochodzi z Nepalu. W skład sekstetu wchodzą: Sudhir Acharya (bęben madal, bęben dhime, werbel nagara, murchunga), Birat Basnet (bęben madal, bęben dhime, werbel nagara, murchunga, tungana – nepalski chordofon szarpany), Mina Kumari Damai (wokal, murchunga, pilhru), Shiva Kumar Khatri (paluwa, wokal). Jason Kunwar (wokal, sarangi, flet, chordofon piwancha, bęben nyakhin) oraz Niraj Shakya (tungana – nepalski chordofon szarpany). Panowie na nowo ukazują piękne nepalskiego folkloru.
Orchestre Les Mangelepa – zespół założony w 1976 r. w Nairobi przez Kenijczyków i ludzi z Zairu (obecnie Demokratyczna Republika Konga). Formacja ta wykonująca klasyczną muzykę soukous (tzw. rumba kongijska) wydała do tej pory kilkanaście płyt. Obecny skład grupy to: Kibawa Nzazi „Vivy” Kalenga (wokal), Lutulu „Maky” Kaniki (wokal), Guylain Kubindama (perkusja), Shango Lola (gitara), Evany Lubumbashi (ur. w Élisabethville, Kongo Belgijskie; jako Evany Kabila Kabanze; wokal), Aspro Lusuama (ur. jako Sendula F. Lorenz; gitara basowa), John Were Onyango (gitara) i Delphin Tshomba Sedjo (gitara basowa).
Pixvae – francusko-kolumbijski zespół łączący muzykę latynoską z rockiem, z naciskiem na psychodelę. W skład grupy wchodzą: Alexandra Charry Caicedo (guasá, wokal), Damien Cluzel (gitara), Margaux Delatour (guasá, wokal), Romain Dugelay (saksofon), Léo Dumont (bębny), Jaime Andres Salazar Pina (perkusja, wokal).
Qwanqwa (ቋንቋ) – kwintet założony w Addis Abebie, grający tradycyjną muzykę etiopską oraz ethio-jazz z dodatkiem europejskich skrzypiec. W skład zespołu wchodzą: Mesele Asmamaw Kebede (etiopska lira elektryczna krar, wokal), Endres Hassen Ahmed (jednostrunowy chordofon smyczkowy masenqo), Kaethe Hostetter (ur. Boston, USA, pięciostrunowe skrzypce elektryczne), Misale Legesse Muleta (bębny) oraz Anteneh Teklemariam Barago (etiopska lira basowa krar).
Elkin Robinson (ur. Providencia, Kolumbia) – kolumbijski wokalista i gitarzysta urodzony na wyspie Providencia w archipelagu San Andrés. Muzyka, którą tworzy jest mieszanką calypso i karaibskiego folku. Śpiewa po angielsku.
Layth Sidiq (ليث صديق ur. 1994 r. – Bagdad, Irak, jako Laith Sidiq ar-Roubayah; skrzypce) & Vasilis Kostas (Βασίλης Κώστας, ur. – Janina, Epir, Grecja, jako Vasileios Kostas; lutnia laouto) – duet dokonujący symbiozy jazzu z tradycyjną muzyką grecką i iracką. Najnowsza płyta zespołu nosi nazwę „The Sons of Tigris”.
Sonido Gallo Negro – zespół z Meksyku łączący w swej twórczości takie style muzyczne jak cumbia, peruwiańskie chicha i huayno, akordeonowa cumbia sonidera i boogaloo. W grupie występują: Jorge Fabian Alderete (theremin), Enrique Casasola Castillo (cymbały), Lúcio de los Santos (flet, perkusja), Edwin Irigoyen Santiago (conga), Gabriel Alejandro López Flores (gitara, organy Hammonda), Dario Maldonado Cardeño (gitara), Luis Israel Martinez (gitara basowa), Julian Perez Huerta (samplery, keyboard), Roberto Vargas Bañuelos (instrument perkusyjny güiro).
Jyotsna Srikanth (జ్యోత్స్న శ్రీకాంత్; ur. Bangalur, Karnataka, Indie) – indyjska skrzypaczka karnatycka i kompozytorka. Należy do grupy etnicznej Telugu. W wieku 5 lat zaczęła śpiewać klasyczną muzykę z południowych Indii. Rok później rozpoczęła naukę gry na skrzypcach pod okiem słynnego na cały kraj skrzypka Kunnakudiego Vaidyanathana. Ma na koncie 9 wydanych albumów. Na co dzień mieszka w Londynie.
Super Parquet – czteroosobowy zespół z Francji łączący tak dalekie od siebie rzeczy jak grę na bandżo, występy kabaretowe oraz muzykę elektroniczną. Grupę tworzą: Julien Baratay (elektronika, wokal), Antoine Cognet (bandżo), Simon Drouhin (boite-à bourdons, elektronika) i Louis Jacques (kabaret, wokal).
Talisk – szkockie trio powstałe w 2014 r. Lider zespołu, pochodzący z matki Angielki i ojca Irańczyka Mohsen Amini (ur. Glasgow, Szkocja, Wielka Brytania) gra na instrumencie o nazwie koncertyna (rodzaj harmonii ręcznej z klawiaturą guzikową dla obu rąk). Obok niego w Talisk występują Hayley Keenan (skrzypce) oraz Graeme Armstrong (gitara).
The Busy Twist – duet brytyjskich DJ-ów: Olie Cole i Ollie Williams. Obaj określają siebie jako „Pursuers of global tropical music culture”.
The Hot 8 Brass Band – bigband powstały w 1995 r. wykonujący jazz nowoorleański. Ich interpretacja przeboju „Sexual Healing” z repertuaru Marvina Gaye’a oczarowała publiczność i krytyków muzycznych. Obecnie skład grupy tworzą: „Sir” Anthony Brooks (werbel), Larry Lamar Brown (puzon), Andrew Calhoun (saksofon tenorowy), Tyrus Lamont Chapman (ur. 1974 r. – Nowy Orlean, Luizjana; puzon), Harry Darvell Cook (perkusja), Chris Lance Cotton (trąbka), Alvarez „B.I.G. Al” Huntley (ur. 1978 r. – Nowy Orlean, Luizjana, USA; trąbka), oraz Bennie Gerald Pete Jr. (tuba)
(jako ilustrację muzyczną zbliżającej się imprezy proponuję utwór pt. „Shab Ta Sahar” pochodzący z płyty „Ghaf-e-Eshgh”, która 2010 r. wydał Alireza Ghorbani).