Było ich trzech: Mohd Rafi, Kishore Kumar i Mukesh. Trzy najsłynniejsze muzyczne głosy męskie w kinie indyjskim. O ile posiadaczki trzech najsłynniejszych żeńskich głosów w kinie indyjskim, czyli Lata Mangeshkar, Asha Bhosle i Alka Yagnik ciągle żyją, mając odpowiednio 90, 86 i 54 lata, to wyżej wymienionych wokalistów nie ma już pośród żywych. Mohammed Rafi zmarł na zawał serca w 1980 r. mając zaledwie 55 lat. Kishore Kumar przeżył go o 7 lat, umierając w 58. wiośnie życia. Za to nasz dzisiejszy bohater, Mukesh, żył najkrócej, bo jedynie 53 lata, a zmarł również na skutek ataku serca, jakiego doznał tuż przed koncertem w Detroit, w którym wystąpić mieli także jego syn Nitin oraz Lata Mangeshkar. Koncert się odbył, oczywiście bez głównej gwiazdy męskiej, życia Mukeshowi jednak nie uratowano.

Mukesh Chand Mathur przyszedł na świat pod koniec lipca 1923 r. w Delhi, które jeszcze przez 8 kolejnych lat było stolicą Indii Brytyjskich (potem stolicę przeniesiono do wybudowanego przez Anglików Nowego Delhi). Należał do kasty kayastha, będącej w przeszłości kastą skrybów i administratorów budynków. Jego matką była Chandrani, zaś ojcem inżynier Zorawar Chand Mathur. Przyszły wielki śpiewak Indii miał dziewięcioro rodzeństwa. Pierwsze poważniejsze zetknięcie Mukesha z muzyką nastąpiła właśnie dzięki jednej z sióstr. Otóż przychodził do niej do domu nauczyciel muzyki, niejaki Sundar Pyari, a pokój siostry sąsiadował z pokojem Mukesha. Chłopiec chłonął więc nauki przekazywane przez maestra, a pan Pyari był niejako przyczynkiem do późniejszej kariery muzycznej delhijczyka.

Mukesh porzucił naukę po ukończeniu 10. klasy, czyli na dobrą sprawę nie dobrnął nawet do matury. Chłopak nie miał jednak zostać uczonym, a wokalistom świadectwa szkolne do niczego nie są potrzebne. Talent nastolatka zauważył daleki krewny, aktor Motilal Rajvansh (nie używał nazwiska, znany był po prostu jako Motilal). Zabrał on Mukesha do Bombaju i oddał w ręce nauczyciela śpiewu Jagannatha Prasada.

Filmowy debiut Mukesha był podwójny. Nie tylko zaśpiewał, ale również pokazał się na ekranie, a trzeba dodać, że playback singersi bardzo rzadko pokazują się w kinie indyjskim. Ich głosami ma śpiewać główny bohater czy główna bohaterka. Widzowie nie muszą wiedzieć, że ich superbohater tak naprawdę fałszuje. Debiutancki film, w którym w roli śpiewaka wystąpił 18-letni Mukesh nazywał się „Nirdosh”. Obraz wyreżyserował V.C. Desai, a piosenka śpiewana przez młodzieńca nosiła tytuł „Dil Hi Bujha Hua Ho To” („Jeśli serce zgaśnie”). Natomiast pierwszym typowo „playback-singerowym” nagraniem Mukesha był utwór „Dil Jalta Hai To Jalne De” („Jeśli serce płonie, to niech płonie”) z filmu „Pehli Nazar” w reżyserii Mazhara Khana z 1945 r. W początkach swej kariery Mukesh wzorował się na stylu śpiewania K.L. Saigala (1904-1947), uznawanego za prekursora wykonywania piosenek filmowych w Indiach. Dopiero porady Naushada (Naushad Ali, 1919-2006), znanego i cenionego kompozytora muzyki filmowej, spowodowały to, że Mukesh obrał swoją drogę zawodową nie wzorując się na innych. Dzięki Naushadowi delhijczyk mógł zaśpiewać ustami samego Dilipa Kumara, wielkiego gwiazdora kina bollywoodzkiego, w filmie „Andaz” wyreżyserowanym przez Mehbooba Khana. Przez jakiś czas Dilip Kumar śpiewał na ekranie wyłącznie głosem Mukesha, natomiast inny wielki aktor Raj Kapoor upodobał sobie wspomnianego wcześniej Mohda Rafiego. Później zresztą nastąpiła zmiana: Mukesh podkładał śpiew Kapoorowi a Rafi Kumarowi.

Jednak największe sukcesy Mukesh Chand Mathur osiągnął współpracując z duetem kompozytorskim Shankar – Jaikishan (Ram Singh Raghuvanshi i Jaikishan Dayabhai Panchal). Zaśpiewał 133 piosenek do filmów, w których za ścieżkę odpowiadało magiczne duo S-J. Trzy z tych utworów otrzymały Nagrodę Filmfare, czyli odpowiednik indyjskiego Oscara. Chodzi o utwory: „Sab Kuch Seekha Humne” („Dowiedzieliśmy się wszystkiego”) z filmu „Anari” (1959) w reżyserii Hrishikesha Mukherjee; „Sabse Bada Naadan” („Największy głupiec”) z „Pehchanu” (1970) Sohanlala Kanwara; oraz „Jai Bolo Beimaan Ki” z obrazu „Be-Imaan” (1972) tego samego reżysera. Kolejną spółką kompozytorską, która chętnie zatrudniała Mukesha do śpiewania w filmach był duet Kalyanji – Anandji, czyli bracia Kalyanji Virjh Shah i Anandji Virjh Shah. Delhijczyk wykonał blisko 100 piosenek w produkcjach, w których za muzykę odpowiadali panowie Virjh Shah, a do najbardziej znanych należą: „Naina Hai Jadoo Bhare” („Naina jest przepełniona magią”) z filmu „Bedard Zamana Kya Jane” w reżyserii Babubhala Mistry’ego oraz „Mujhko Is Raat Ki Tanhai Mein” („Ja i samotność tej nocy”) z debiutanckiego obrazu „Dil Bhi Tera Hum Bhi Tere” Arjuna Hiroganiego.

Lista utworów śpiewanych przez Mukesha jest olbrzymia. Przez 36 lat swojej kariery zaśpiewał on ok. 1300 piosenek filmowych. Nie jest to oczywiście rekord ilościowy, bo np. wspomniana wcześniej Lata Mangeshkar ma na liczniku ok. 50 tysięcy nagranych utworów filmowych. Ale, po pierwsze, pani Mangeshkar śpiewa od 68 lat (zaczęła 2 lata później niż Mukesh), a po drugie, wszak nie liczy się ilość a jakość. Zresztą o jakości nagrań delhijczyka może świadczyć historia z krykiecistą B.S. Chandrasekharem, zwanym Chandrą. Krykiet to w Indiach sport narodowy, popularniejszy niż żużel i skoki narciarskie w Polsce. Otóż w czasie ważnego dla Indii meczu jeden z boiskowych kolegów Chandry, Sunil Gavaskar, wiedząc, że Chandra lubi piosenki Mukesha zaczął nucić jedną z melodii filmowych śpiewanych przez delhijczyka. To tak mocno pobudziło Chandrę, że dzięki jego rewelacyjnej grze Hindusi wygrali spotkanie. Gavaskar jeszcze kilka razy używał podobnej sztuczki, ponoć zawsze z takim samym rezultatem.

Jak już wspomniano Mukesh zmarł na atak serca miesiąc po swoich 53. urodzinach, dokładnie 27 sierpnia 1976 r., ale piosenki przez niego śpiewane pojawiały się jeszcze w filmach z 1978, 1980, 1985, 1989 a nawet… 1997 r, jak było w przypadku utworu „Tujh Ko Yun Dekha Hai” („Taką cię właśnie widziałem”) z filmu „Chand Grahan” w reżyserii Robina Khosli.

W 2016 r. Google uhonorowało Mukesha – w dn. jego 93. urodzin logo Google (tzw. Google Doodle) zmieniło wygląd tak, by wspomnieć o tym wielkim śpiewaku Indii.

Na dole dzisiejszego wpisu prezentuję inne nagrodzone statuetką Filmfare nagranie Mukesha – utwór „Kabhi Kabhie Mere Dil Mein” („Czasem w moim sercu”) pochodzący z dzieła Yasha Chopry pt. „Kabhi Kabhie” nakręconego kilka miesięcy przed śmiercią artysty. Mukesh śpiewa tu ustami samego Amitabha Bachchana.

Mukesh (hind. मुकेश)

Pełne nazwisko: Mukesh Chand Mathur
Ur. 22.07.1923 r. – Delhi, Indie Brytyjskie (obecnie Indie).
Zm. 27.08.1976 r. – Detroit, Michigan, USA.
Żona: Sarla Trivedi Raichand (22.07.1946-27.08.1976, jego śmierć), 5 dzieci: 3 córki: Rita, Nalini i Namrata „Amrita” oraz 2 synów: Nitin (ur. 27.06.1950) i Mohnish.
Ważniejsze utwory filmowe: „Dil Hi Bujha Hua Ho To” (1941), „Jhoom Jhoom Ke Nacho Aaj” (1949), „Sab Kuch Seekha Humne” (1959), „Sabse Bada Naadan” (1970), „Kabhi Kabhie Mere Dil Mein” (1976).
Ważniejsze nagrody: 4 Nagrody Filmfare (1959, 1970, 1972, 1976), National Film Award for Best Male Playback Singer (1974), 3 Nagrody Bengal Film Journalists’ Association Award (1967, 1968, 1970).
Strona na FB: TUTAJ

Dodaj komentarz