Często jest tak, że cudze chwalimy, swego nie znamy. Był czas, że w Polsce zachwycano się, zresztą nie bezpodstawnie, talentem czeskiej Romki Věry Bíli, a tymczasem po naszej stronie granicy, na Spiszu, od lat żyje i tworzy niemniej zdolna wokalistka i poetka – Teresa Mirga.
Mirga przyszła na świat w Białce Tatrzańskiej, w rodzinie Górskich Romów (Bergitka Roma). Akurat ta grupa romska różni się od swoich pobratymców tym, że od wielu pokoleń wiedzie osiadły tryb życia, nie przestrzega ściśle kodeksu Magerpien, zaś procent analfabetów jest tu o wiele niższy niż wśród węgierskich Lowarów, rumuńskich Kełderaszy czy Polskich Romów Nizinnych.
Teresa ukończyła szkołę podstawową oraz Zasadniczą Szkołę Krawiecką w Nowym Targu. Kiedy miała 17 lat zmarła jej starsza zamężna siostra Marcia, która osierociła malutką córeczkę Natalkę. I jak to często wśród Romów bywa Teresa zajęła miejsce Marci i została żoną Władka Mirgi oraz macochą Natalki. Będąc bardzo dobrą przyszywaną matką Teresa sama dość długo nie mogła zajść w ciążę z Władkiem. Udało się to dopiero, gdy miała 34 lata.
Około 1990 r. Teresa Mirga założyła zespół Kałe Bała (po romsku Czarne Włosy). Stało się to niedługo potem, gdy na Spisz zawitała grupa artystów z warmińskiego Teatru Węgajty. Aktorom spodobał się śpiew Teresy, zaś Romka zachwyciła się artystami. I postanowiła założyć zespół. Na początku w skład Kałe Bała oprócz Teresy Mirgi wchodziła jej pasierbica Natalka, kuzynka Patrycja oraz grający na dzbanku (ale jak grający!) brat Teresy, Jacek Kacica. Pod nieobecność żony domem i dzieckiem, małym Jonaszem, opiekował się Władek. Była to raczej niespotykana wśród Romów sytuacja. Obecnie w grupie nie występują już ani Natalka ani Patrycja, które powychodziły za mąż i porodziły dzieci. Do Teresy i Jacka na krótko dołączył Władek Mirga (grał na kontrabasie), a potem gitarzysta Piotr Ondycz. W grupie są także Krzysia Hajduk (skrzypce, śpiew) oraz Maciej Rybka (akordeon).
Teresa Mirga i Kałe Bała nagrali do tej pory 6 płyt. Można ich spotkać i posłuchać w restauracjach Zakopanego i Krakowa, ale także w czasie corocznych romskich pielgrzymek do Limanowej (połowa września) i Częstochowy (ósmy grudnia).
Liderka formacji jest także kompozytorką i autorką tekstów piosenek. Bo Mirga to również poetka. Tworzy w języku romskim oraz po polsku. Do tej pory wydała 3 tomiki wierszy: „Czemu tak?” (Oficyna Wydawnicza „Spółka Poetów, 1994), „Pieśni z Czarnej Góry” (Oficyna Wydawnicza „Spółka Poetów, 1994), i „Wiersze i pieśni” (Wyd. Muzeum Okręgowego w Tarnowie, 2006). Oto próbka jej poezji:
„Czekam”
Czekam na słońce.
Czekam na maj.
Czekam aż będziesz mnie chciał.
Czekam na duszy westchnienie.
Czekam na serca zbliżenie.
Czekam na miłości raj.
Czekam do dotyk szczerości.
Czekam na zawsze i do śmierci.
Czekam – Ty przyjdź.
Dam Ci moc.
„Tu miri ćhajori”
Tire jakhora –
Kamaw, kamaw!
Tiro jiłoro –
Kamaw, kamaw!
Tu sał miri cikni ćhajori,
Siukar ajsi, kałe jakhengri,
Tu na denaś – manca aw!
„Śmierć na łące”
Myślałam
Że zawsze
Będę kwiatem
Nieumierającym
Ale pochylił się nade mną
Głodny człowiek
I zerwał
Wcale nie było mu żal
Że ja umrę
I mój świat ze mną.
Jako ilustrację muzyczną wybrałem pochodzący z płyty „Kaj treder, Romałe?” („Dokąd wędrujecie, Cyganie?”) utwór „Tuke bach” („Tobie szczęście”).
Teresa Mirga
Ur. 14.12.1962 r. – Białka Tatrzańska, woj. krakowskie (obecnie woj. małopolskie), Polska.
Mąż: Władek Mirga (od 1980), syn Jonasz (ur. 1996) i pasierbica Natalia.
Wybrane płyty z zespołem Kałe Bała: „Niewiele nam trzeba” (2003), „Ćori Som Me” (2003), „Od Bałkan do Karpat” (2007), „Pieśni wielkopostne i żałobne” (2008), „Kaj treder, Romałe?”.
Ważniejsze utwory z zespołem Kałe Bała: „Andožamo” (2003), „Ćori Som Me” (2003), „Aj Dewlale ćoro som” (2007), „Tu sał miro Dad” (2008), „Kaj treder, Romałe?”.
Oficjalna strona na FB: www.facebook.com/kalebala
