Bohater dzisiejszego odcinka „Muzyki world od A do Z” nie wykonuje muzyki world, muzyki etnicznej ani nawet folkowej. Nie mogłem go jednak pominąć. To tak jakby omawiając muzykę afroamerykańską nie wspomnieć o takim artyście, jak Scott Joplin, choć jego ragtime’y bardziej przypominały muzykę Białych niż to, co robili w tamtym czasie czarni Amerykanie.
Od ładnych kilkunastu lat podczas Konkursów Chopinowskich pasjonujemy się grą Chińczyków, Japończyków, Koreańczyków, jednym słowem – Azjatów. Ale pierwszym Azjatą, który zaistniał jako światowej sławy pianista był nie Chińczyk, nie Japończyk, i nawet nie Koreańczyk. Był nim Wietnamczyk pochodzący z Hanoi – Đặng Thái Sơn.
To zwycięzca X Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina z 1980 r. oraz laureat nagród za najlepsze wykonanie mazurków, najlepsze wykonanie poloneza i najlepsze wykonanie koncertu fortepianowego w tym samym konkursie.
Poprosiłem zaprzyjaźnionego Wietnamczyka od lat mieszkającego w Polsce, Ngô Văna Tưởnga, aby przedstawił kilka ciekawostek związanych z jego sławnym rodakiem. Oto one:
• Đặng Thái Sơn to wietnamski zapis nazwiska, wg którego Đặng jest nazwiskiem, Thái nazwiskiem matki, zaś Sơn imieniem. Jednocześnie Thái Sơn to wietnamska nazwa chińskiej góry Tai Shan, zaliczanej do Pięciu Świętych Gór Taoizmu.
• Chociaż Đặng Thái Sơn przyszedł na świat w Hanoi, to początkowo uczęszczał do wiejskiej szkoły podstawowej. Nie wiadomo, czy od razu zapowiadał się na maestra fortepianu (choć matka, Thái Thị Liên, uczyła go gry, odkąd skończył 4 lata), był jednak na tyle zdolnym uczniem, że w IV klasie podstawówki zdobył I miejsce w olimpiadzie matematycznej.
• Akcja z poszukiwaniem w czasie X Konkursu Chopinowskiego odpowiedniego garnituru dla wietnamskiego pianisty w jest dosyć znana*. Natomiast mało osób wie, że zdobycie pierwszego miejsca w tym konkursie bardzo pomogło ojcu laureata. Otóż Đặng Đình Hưng był długoletnim więźniem politycznym Demokratycznej Republiki Wietnamu. Jego winą było to, że należał do Ruchu Literackiego Nhân Văn Giai Phẩm wydającego gazetę „Nhân Văn” i czasopismo kulturalne „Giai Phẩm”. W 1980 r., a więc wtedy gdy syn grał w Warszawie, Đặng Đình Hưng mieszkał pod mostem chorując na zapalenie płuc. Komunistyczne władze celowo nie pozwalały na jego leczenie. Dopiero zwycięstwo syna spowodowało to, że ojciec został zabrany do szpitala i był leczony przez najlepszych lekarzy.
• Samo opuszczenie Wietnamu przez pianistę po zdobyciu I miejsca w Warszawie nie było niczym niezwykłym. Wystarczy przypomnieć karierę naszego Krystiana Zimermana, który po wygraniu Konkursu Chopinowskiego szybko zamieszkał poza Polską. Đặng Thái Sơn najpierw wyjechał do Japonii, zaś od wielu lat mieszka wraz ze swoją mamą w Kanadzie. Nie ożenił się i nie ma dzieci. Jego ojciec zmarł w Wietnamie w 1990 r.
Jako muzyczną ilustrację dzisiejszego wpisu daję „Nokturn opus 72 nr 1” Fryderyka Chopina, który Đặng Thái Sơn nagrał na dwupłytowym albumie zatytułowanym „Chopin Complete Nocturnes” (1987).
* – chodziło o to, że studiujący wówczas w Moskwie Đặng Thái Sơn nie robił sobie wielkich nadziei na wygraną w Konkursie Chopinowskim, i do Warszawy przyjechał z jednym garniturem, w dodatku nienadającym się na występy finałowe. Zaczęły się gorączkowe poszukiwania w Domach Towarowych Centrum, ale wszystkie dostępne tam garnitury wisiały na młodym pianiście niczym workowate ubrania na strachu na wróble. Towarzystwo im. Fryderyka Chopina wynajęło więc krawca, który uszył Wietnamczykowi garnitur z czarnego aksamitu. W tym garniturze Đặng Thái Sơn wygrał konkurs.
Đặng Thái Sơn
Ur. 02.07.1958 r. – Hanoi, Wietnam Północy (obecnie Wietnam).
Wybrane płyty: „Dang Thai Son Plays Chopin” (1981), „Mozart Piano Concertos K.414 & K.467″ z Sinfonią Varsovią, pod batutą Wojciecha Michniewskiego (1984), „Ravel Pavane pour une infante defunte” (1996), „Venetianisches Gondellied” (2001), „Chopin Nocturnes, Op. 9, 32, 37, 55” (2010).
Strona internetowa: www.dangthaison.net
