Muzyka world od A do Z – Ayub Ogada

Trzy tygodnie temu w wieku 63 lat odszedł z tego świata kolejny wielki artysta afrykański. Po przedwczesnej śmierci Ugandyjczyka Geoffreya Oryemy oraz Zimbabweńczyka Olivera Mtukudziego tym razem Najwyższy wezwał do siebie Joba Sedę, lepiej znanego jako Ayub Ogada – wokalistę, muzyka i kompozytora pochodzącego z Kenii. Być może zwykłemu Kowalskiemu nazwisko Ogada niewiele mówi, ale wystarczy przypomnieć sobie często emitowany w naszej TV brytyjski film „Wierny ogrodnik” z Ralphem Fiennesem i Rachel Weisz, a zwłaszcza muzyczny motyw przewodni z tej produkcji, by dojść do słusznej konkluzji, że Ayub Ogada to gość od piosenki „Kothbiro”. W istocie, utwór o nadchodzącym deszczu jest na tyle oryginalny i wpadający w ucho, iż rzeczywiście łączy się z nazwiskiem Ogady niemal tak jak kawałek „Gangnam Style” z koreańskim artystą PSY. „Kothbiro” zamieszczam na dole wpisu.
Przez 40 lat kariery muzycznej Ayub Ogada nagrał zaledwie trzy solowe płyty. Co ciekawe, każdą z nich można kupić na największym polskim portalu aukcyjnym, ale cena za jeden krążek CD zaczyna się od… 90zł wzwyż.

Ayub Ogada, czyli Job Seda, urodził się w 1956 r. w Mombasie – tej samej Mombasie, o której Zbigniew Wodecki śpiewał w utworze „Chałupy welcome to”, że można tam na plaży „spotkać golasa”, a nawet „golców cały tłum”. Było to, rzecz jasna, wierutne kłamstwo, bo w całej Afryce jedynie RPA ma plaże naturystyczne, opalanie się nago w innych rejonach kontynentu grozi poważnymi konsekwencjami prawnymi, a przede wszystkim jest bardzo źle postrzegane przez okolicznych mieszkańców. Job Seda, tak samo jak ojciec Baracka Obamy, pochodził z grupy etnicznej Luo. Oboje jego rodzice byli muzykami, którzy występowali zarówno w Kenii, jak i w Stanach Zjednoczonych. Mały Job czasami był zabierany przez tatę i mamę w podróż do USA. Wczesne zetknięcie się z cywilizacją Zachodu nie pozostało bez wpływu na późniejszą twórczość artysty.
Będąc uczniem szkoły podstawowej, a potem średniej Ayub grywał na różnych instrumentach, zarówno solo, ale też i w tworzonych przez siebie zespołach. Była to zarówno tradycyjna muzyka kenijska, jak i nowoczesne rytmy nie pozbawione wpływu muzyki afroamerykańskiej. W 1979 r. Ogada i biały amerykański producent muzyczny Alan Donovan założyli zespół The African Heritage Band. Oprócz nich w pierwszym składzie grupy pojawili się: klawiszowiec Francis Njoroge, perkusista Noel Sanyanafwa, japoński saksofonista Goro Kunii oraz absolwent Konserwatorium Muzycznego w Nairobi Mbarak Achieng. Początkowo African Heritage wykonywali covery amerykańskich przebojów soulowych, ale z czasem zaprzestali tego i zaczęli tworzyć własną muzykę. Muzycy zyskali lokalną sławę, jednak poza Kenią byli praktycznie anonimowi.
W 1986 r. Ogada wyjechał do Wielkiej Brytanii. Nikt nie znał tam artysty z Kenii, więc by przeżyć, a jednocześnie nie rezygnować z muzyki, Ayub zaczął grać na londyńskich ulicach, a także w metrze. Śpiewał głównie w języku luo, akompaniując sobie przy tym na nyatiti, tradycyjnym ośmiostrunowym instrumencie przypominającym lirę. Ogada wrócił do Kenii, ale jego muzyka była na tyle oryginalna i ciekawa, że w 1988 r. zaproszono go do występu w czasie Festiwalu WOMAD w Kornwalii. Miał to być krótki wykon na jednej z bocznych scen, lecz na skutek tego, że jeden z zespołów nie mógł wystąpić Ogada zajął jego miejsce, a koncert który oczarował widzów, z samym Peterem Gabrielem na czele. Tak zaczęła się długoletnia przyjaźń obu mężczyzn, co na gruncie zawodowym zaowocowało pierwszą solową płytą Ayuba – „En Mana Kuoyo” („Po prostu trwaj”). Album nagrano w 1993 r. w należącej do Gabriela wytwórni Real World. To właśnie na „En Mana Kuoyo” Ogada po raz pierwszy zamieścił utwór „Kothbiro” i kilka innych, które popularne stały się za sprawą ich wykorzystania w kinie.
Pięć lat później artysta z Mombasy wziął udział, wraz z włoskim klawiszowcem Giovannim Amighettim oraz norweskim perkusistą Helge Andreasem Norbakkenem w nagraniu płyty „La Voce del Mondo”, której wydaniu towarzyszyła seria koncertów we Włoszech, z głównym występem w rzymskim Koloseum.
Muzyka Ayuba Ogady pojawiała się często w filmach. „Kothbiro” znalazło się nie tylko na wspomnianej wyżej ścieżce dźwiękowej „Wiernego ogrodnika”, ale i meksykańskiego filmu „Błękitny pokój” („La habitación azul”) z 2002 r. na kanwie powieści Georgesa Simenona. Dwie piosenki Ayuba, „Obiero” i „Ondiek”, pojawiły się w „Marzyłam o Afryce” („I Dreamed of Africa”) z 2000 r, z Kim Basinger w roli głównej. Kolejne dwa utwory, tym razem śpiewane po angielsku („Share It With Me” oraz „Into The Light”) stanowiły część ścieżki dźwiękowej do filmu dla młodzieży „Duma: Podróż do domu” („Duma”, 2005), w reżyserii Carrolla Ballarda. Ogada skomponował też, wraz ze Stevem Spiro i Paulem Wilkensem, muzykę do krótkometrażowego brytyjskiego filmu animowanego „Hamilton Mattress” oraz wystąpił jako aktor (choć było to jeszcze przed jego międzynarodową karierą) w 2 filmach fabularnych: „Pożegnanie z Afryką” („Out of Africa”, reż. Sydney Pollack, 1985) oraz „The Kitchen Toto” (1988, reż. Harry Hook).
Na swoją kolejną solową płytę, „Tanguru”, artysta pochodzący z ludu Luo kazał czekać aż 14 długich lat. Krążek „Tanguru” nagrany został w Kenii z towarzyszeniem założonej przez Ogadę grupy Union Nowhere. Bo trzeba dodać, że Ogada był jednym z tej nielicznej grupy muzyków i wokalistów afrykańskich, która postanowiła żyć i tworzyć na Czarnym Lądzie, tam gdzie się urodzili.
W 2012 r. do Kenii przybył brytyjski muzyk Trevor Warren. Zaprzyjaźnił się z Ogadą, a owocem ich zawodowej znajomości okazał się nagrany w 2015 r., przy współpracy miejscowego producenta Isaaka Gema, album „Kodhi: Trevor Warren’s Adventures with Ayub Ogada”. Dodać należy, że słowo kodhi w języku luo oznacza nasiono.
Rok później Ayub, znany z występów w Take That Gary Barlow oraz zespół The Commonwealth Band nagrali pod dyrekcją Andrew Lloyda Webbera urodzinową piosenkę dla królowej brytyjskiej Elżbiety II. Ayub Ogada był także jednym z twórców utworu „Yikes” pochodzącego z wydanej w 2018 r. płyty Kanye Westa „Ye”.
Na wieść o śmierci swego kenijskiego przyjaciela Peter Gabriel powiedział: „Byłem bardzo przybity, gdy dowiedziałem się o śmierci Ayuba Ogady. Miał niesamowity talent, w czasie występu na scenie swoją grą na nyatiti i łagodnym głosem mógł zahipnotyzować każdego”. Niestety, na żywo nie będziemy już mieli okazji się o tym przekonać.

Ayub Ogada
Prawdziwe nazwisko: Job Seda.
Ur. 1956 r. – Mombasa, Kenia Brytyjska (obecnie Kenia).
Zm. 01.02.2019 r. – Nyahera, Kisumu, Kenia.
Żona: Yvonne Seda (do 01.02.2019, jego śmierć).
Wydane płyty: „En Mana Kuoyo” (1993), „La Voce del Mondo” z różnymi artystami (1998), „Tanguru” z Union Nowhere (2007), „Kodhi: Trevor Warren’s Adventures with Ayub Ogada” z Trevorem Warrenem (2015).
Ważniejsze utwory: „Mila Zetu” z The African Heritage Band (1981), „Kothbiro” (1993), „Dicholo” (2005), „Into the Light” (2005), „Kodhi” z Trevorem Warrenem (2015).
Strona internetowa: http://ayubogada.com/