W zeszłym roku obchodziliśmy 110. rocznicę jego urodzin. Był najsłynniejszym obok Rubéna Gonzáleza i Ibrahima Ferrera członkiem formacji Buena Vista Social Club. Mistrz kubańskich stylów muzycznych: guajira, guaracha, trova, son i bolero. Naprawdę nazywał się Máximo Francisco Repilado Muñoz Telles, ale świat znał go jako Compay Segundo.
Compay przyszedł na świat w 1907 r. w niewielkiej wiosce Siboney położonej w południowo-wschodniej części Kuby. Jego pracujący na kolei ojciec miał pochodzenie andaluzyjskie, natomiast matka była Afrokubanką. Babcia Compaya Segunda, zwana w rodzinie Ma’ Regina, dożyła sędziwego wieku 115 lat, niemal do śmierci paląc ulubione cygara. Zresztą z przemysłem tytoniowym Compay zetknął się bardzo wcześniej, bo jako 14-latek rozpoczął pracę przy produkcji papierosów i cygar. Było to już jednak poza Siboney, w Santiago de Cuba. Państwo Repilado prowadzili otwarty dom, w którym częstymi gośćmi byli muzycy, jak np. wielka gwiazda muzyki trova Sindo Garay. W 1916 r. cała rodzina przeprowadziła się do ówczesnej stolicy wyspy, miasta Santiago de Cuba. W dzień młody Máximo (który de facto nie był jeszcze Compayem Segundo) pracował, zaś wieczorami grał na gitarze i śpiewał w ekskluzywnych klubach. Pierwszą grupą, w jakiej występował był Zespół Miejski Santiago de Cuba (Banda Municipal de Santiago de Cuba). Grał tam na harmonijce ustnej oraz tradycyjnej kubańskiej gitarze tres.
W 1934 r. Compay Segundo przeniósł się do Hawany i dołączył do zespołu Cuarteto Hatuey, w którym występował już jego kuzyn Lorenzo Hierrezuelo. W 1937 r. Cuarteto Hatuey odbyli półroczne tournée po Meksyku, występując przy okazji w kilku filmach rozwijającej się mocno miejscowej kinematografii.
Po powrocie do Hawany Compay Segundo dołączył do starego kolegi, Miguela Matamorosa, i zasilił formację Conjunto Matamoros, aczkolwiek jego sytuacja finansowa nie była na tyle dobra, by w całości mógł poświęcić się muzyce – dalej pracował przy produkcji papierosów i cygar. Dorabiał też jako fryzjer. Mniej więcej w tych latach do artysty z Siboney przylgnęła już na stałe ksywka Compay Segundo, czyli Drugi Kompan, a wzięło się to stąd, że w grupach, w których występował pełnił zawsze rolę drugiego głosu.
W 1942 r. Compay Segundo i wspomniany wcześniej kuzyn Lorenzo Hierrezuelo stworzyli Los Compadres, zespół który pchnął muzykę trova na szersze tory. Największe sukcesy grupa odnosiła w latach 60. i 70. XX w., ale wtedy nie było już w niej Compaya Segundo, który w 1955 r. odszedł z formacji zakładając swój zespół Los Muchachos (Chłopcy).
Po tym jak w 1959 r. władzę na Kubie przejął Fidel Castro Compay Segundo zerwał z muzyką i przez długie lata zarabiał na życie jako barman. Miał co prawda „przerywniki” artystyczne jak choćby występ w grupie stworzonej przez Eliadesa Ochoę Cuarteto Patria, z którą był nawet w Waszyngtonie, w Smithsonian Institute, niemniej w socjalistycznym ładzie kubańskim zdawało się brakować miejsca dla dawnej gwiazdy stylów trova, guajira czy guaracha.
W 1994 r. Charlie Sanchez, dyrektor zarządzający wytwórni DRO East West, zobaczył występ Compaya Segundo w małym klubie w Madrycie i postanowił zaproponować mu kontrakt na nagranie sześciu kolejnych płyt. To właśnie na okładkach tych krążków pojawił się Compay Segundo, jakiego znał później świat – uśmiechnięty starszy czarny pan w beżowym garniturze, kapeluszu typu panama na głowie oraz z nieodłącznym cygarem w ustach. Sukces formacji Buena Vista Social Club (BVSC) trzy lata potem spowodował zainteresowanie się świata artystą z Siboney. Compay Segundo był obok Omary Portuondo, Ibrahima Ferrera i Rubéna Gonzáleza najbardziej rozpoznawalną osobą w BVSC. Debiutancka płyta Buena Visty sprzedała się w ponad milionie egzemplarzy, co jak na muzykę world było ogromnym sukcesem. Zespół zgarnął też Nagrodę Grammy w kategorii world music. Największy przebój Buena Visty, utwór „Chan Chan”, to kompozycja Compaya i Cuarteto Patria z 1985 r. Przebój ten Segundo wykonał nawet w Watykanie przed obliczem papieża Jana Pawła II. Inne kompozycje artysty z Siboney to m.in. takie bolera i sony jak: „Sarandonga”, „La Calabaza” czy „Macusa”. Wkład Compaya w sukces BVSC był naprawdę ogromny. Dzięki tym osiągnięciom i poważnemu zastrzykowi gotówki Compay Segundo mógł reaktywować grupę Los Muchachos, w której zaczęli występować jego synowie. Compay miał już powyżej 90-tki, ale nie przestawał zaskakiwać witalnością i chęcią nadrobienia straconego muzycznie czasu. W latach 1997-2003 nagrał 9 płyt, twierdząc, że to dopiero początek, bo tak jak jego babcia Ma’ Regina ma zamiar dożyć 115 lat. Nie dożył, zmarł na skutek niewydolności nerek. Do osiągnięcia wieku babci zabrakło mu 20 lat.
Na dole wpisu zamieszczam pierwszą wersję utworu „Chan Chan” z 1985 r.
Compay Segundo
Prawdziwe nazwisko: Máximo Francisco Repilado Muñoz Telles
Ur. 18.11.1907 r. – Siboney, Santiago de Cuba, Kuba.
Zm. 13.07.2003 r. – Hawana, Kuba.
Żona: Fidelidad, 2 synów: Basilio i Salvador.
Wybrane płyty: Sentimiento Guajiro” (1942), „Balcón de Santiago” (1956), „Yo Vengo Aquí” (1996), „Los Flores de la Vida” (2000), „Duets” (2001).
Ważniejsze utwory: „Macusa” (1949), „Chan Chan” (1985), „Yo Vengo Aquí” (1996), „Tú Querías Jugar” (1998), „Saludo a Changó” z Khaledem (2001).
Strona internetowa: www.compay-segundo.com
