Jak co roku wybrałem najlepsze filmy, jakie w ciągu ostatnich 12 miesięcy udało mi się obejrzeć poza domem. Celowo napisałem „poza domem”, gdyż filmy oglądałem nie tylko w kinie, ale i np. w muzeach (np. projekty video, zapisy performance, filmy dokumentalne i krótkometrażowe), oraz w innych miejscach użyteczności publicznej. Postanowiłem przyznać Jacole 2018. To jedyne filmowe nagrody na świecie, w których w ramach tej samej kategorii rywalizują ze sobą zarówno dokumenty, jak i filmy fabularne.
W sumie w 2018 r. obejrzałem 83 filmy z 57 krajów, omijając multipleksy (za wyjątkiem kilku filmów animowanych). Produkcje te podzieliłem na 35 kategorii + przyznałem jedną kategorię specjalną, dla najgorszego film, jaki widziałem w zeszłym roku.
Zdecydowanym zwycięzcą 2018 roku był obraz Wojciecha Smarzowskiego „Kler”. Film ten miał aż 7 nominacji zdobywając 6 nagród (Najlepszy Film o Tematyce Religijnej, Najlepszy Film Polski, Najlepszy Film Europejski, Najlepszy Reżyser – Wojciech Smarzowski, Najlepszy Aktor – Jacek Braciak oraz kategoria główna, Najlepszy Film). Jedynie za najlepszą rolę drugoplanową nie uhonorowano Janusza Gajosa a świetną w „7 uczuciach” Gabrielę Muskałę. Zresztą Muskała jest pierwszą osobą, która w jednym roku zdobyła laury zarówno jako aktorka pierwszoplanowa („Fuga”), jak i drugoplanowa.
Generalnie dla mnie zeszły rok w kinie to wielki trium kina polskiego. Wspomniany „Kler” Smarzowskiego, „Fuga” Agnieszki Smoczyńskiej, „Twarz” Małgorzaty Szumowskiej, „7 uczuć” Marka Piwowskiego, „Ptaki śpiewają w Kigali” małżeństwa Krauze, troszeczkę słabsze „Pewnego razu w listopadzie” Andrzeja Jakimowskiego oraz „Nina” Olgi Chajdas, a do tego dwa świetne dokumenty nakręcone w koprodukcjach, a pokazane w czasie Festiwalu Watch Docs – „Over the Limit” Marty Prus i „Śpiewać” Rosjanki Olgi Korotkiej oraz reżyserski debiut Jarosława Wiśniewskiego „Grzesiuk. Ferajna wciąż gra”. Te produkcje zebrały gros nominacji do tegorocznych Jacoli. Brawo, aż serce rośnie.
Tradycyjnie nie zawiodły w zeszłym roku dwie duże warszawskie imprezy filmowe. Nie, nie mam na myśli przereklamowanego i napompowanego ogromną ilością filmów Warszawskiego Festiwalu Filmowego, który od dawna już bojkotuję. Nie chodzi mi także o Festiwal Filmów Azjatyckich Pięć Smaków, bo ostatnia jego edycja była, delikatnie mówiąc, lekkim nieporozumieniem. Festiwal ten zmierza w kierunku pokazywania dzieł tak wysublimowanych artystycznie, że przez to nudnych i nieciekawych. Dość powiedzieć, że w specjalnej tegorocznej kategorii Jacoli na najgorszy film, jaki widziałem w 2018 r. zmieściły się aż 3 produkcje wyświetlane podczas Pięciu Smaków, ze zwycięzcą na czele, meganudnym filipińskim „Przerywanym tłumaczeniem” w reżyserii pochodzącej z Japonii Shireen Sato.
Owe dwie filmowe imprezy na wysokim poziomie to oczywiście Afrykamera 2017 oraz Festiwal Watch Docs. O obu pisałem już wiele zasłużonych słów pochwalnych. Trzymam kciuki za to, by w nowym, 2018 roku zarówno Afrykamera, jak i Watch Docs utrzymały swój wysoki poziom. A Pięciu Smakom przede wszystkim życzę zmiany szefa, gdyż uważam, iż obecny dyrektor Jakub Królikowski poprowadzi tę imprezę w kierunku cyklu wyświetlania wysublimowanych filmów dla nielicznych wybrańców chcących i mogących zapłacić 22zł za bilet wstępu na pojedynczy seans.
Na dole wpisu prezentuję znany z repertuaru Stanisława Grzesiuka utwór „Syn ulicy” w wykonaniu Warszawskiego Comba Tanecznego, którego lider, Jan Emil Młynarski, zdobył Jacola w kategorii Najlepsza Muzyka do Filmu.
A oto najważniejsze kategorie tegorocznych Jacoli (zwycięzcy są wyboldowani):
FILM MUZYCZNY:
„Burkinabé Rising” (Burkinia Faso/USA/Bułgaria, reż. I. Lee, 2018)
„Grzesiuk. Ferajna wciąż gra” (Polska, reż. J. Wiśniewski, 2018)
„Matangi / Maya / M.I.A.” ( USA/UK/Sri Lanka, reż. S. Loveridge, 2018)
„Śpiewać” (Polska/Rosja, reż. O. Korotkaya, 2018)
„Whitney” (USA, reż. K. MacDonald, 2018)
NAJLEPSZY FILM VIDEO/PERFORMANCE:
„Inkarnator” („Incarnator”, USA, reż. P. Pfeiffer, USA, 2017)
„Kradnąc trapez” („Stealing the Trapeze”, Singapur, reż. Ch. Lim Yi-Yong, 2016)
„Krwawe Marie – Pieśń południowych mórz” (“Bloody Maries – Song of the South Seas”, Niemcy/Singapur, reż. Ming Wong, 2018)
„Listy z Panduranga” („Letters from Panduranga”, Wietnam, reż. Nguyễn Trinh Thi, 2015)
„Nie jesteśmy waszymi małpami” (“We Are Not Your Monkeys”, Indie, reż. A. Pathwardan, 1997)
FILM PÓŁNOCNOAMERYKAŃSKI:
„Dla Ahkeema” („For Ahkeem”, USA, reż. L. van Soest, J.S. Levine, 2017)
„Czas na Ilhan” („Time for Ilhan”, USA, reż. N. Shapiro, 2018)
„Grinch” („The Grinch”, USA, reż. S. Mosier, Y. Cheney, 2018)
„Nie jestem twoim Murzynem” („I’m Not Your Negro”, USA/Francja/Belgia/Szwajcaria, reż. R. Peck, 2016)
„Niech nadejdzie ten dzień” (“Give Us the Day”, USA, reż. J. Zimbalist, M. Zimbalist, 2018)
NAJLEPSZY FILM ANIMOWANY:
„Fernando” („Ferdinand”, USA, reż. C. Saldanha, 2017)
„Gnomy atakują” („Gnome Alone”, USA/Kanada, reż. P. Lepieniotis, 2018)
„Grinch” („The Grinch”, USA, reż. S. Mosier, Y. Cheney, 2018)
„Minionki uciekają” („Despicable Me 3: Escape Plan”, USA, reż. P. Coffin, K. Balda, 2017)
„Piotruś Królik” („Peter Rabbit”, USA/Australia, reż. W. Gluck, 2017)
FILM DLA DZIECI/MŁODZIEŻY:
„Aya” (Tunezja, reż. M. Fedhila, 2017)
„Grinch” („The Grinch”, USA, reż. S. Mosier, Y. Cheney, 2018)
„Piotruś Królik” („Peter Rabbit”, USA/Australia, reż. W. Gluck, 2017)
„Supa Modo” (Kenia/Niemcy, reż. L. Wainaina, 2018)
„Wallay” (Burkinia Faso/Francja, reż. B. Goldblat, 2018)
KRÓTKI METRAŻ:
„Lokatorzy” („Lodgers”, Nigeria/UK reż. K. Ogunlola, 2016)
„Mała gosposia” („Mina Kiá”, Wyspy Św. Tomasza i Książęca, reż. K. Aragão, 2017)
„Oblężenie” („The Siege”, USA, reż. J. Bryan, 1940)
„Ścieżki” („Percusos”, Angola, reż. M. Pereira, 2017)
„Twoja religia” („Vestindo a Religiao”, Mozambik, reż. Y. Costa, 2017)
FILM DOKUMENTALNY:
“Burkinabé Rising” (Burkinia Faso/USA/Bułgaria, reż. I. Lee, 2018)
„Czas na Ilhan” („Time for Ilhan”, USA, reż. N. Shapiro, 2018)
„Dla Ahkeema” („For Ahkeem”, USA, reż. L. van Soest, J.S. Levine, 2017)
„Grzesiuk. Ferajna wciąż gra” (Polska, reż. J. Wiśniewski, 2018)
„Over The Limit” (Polska/Niemcy/Finlandia, reż. M. Prus, 2017)
FILM BIOGRAFICZNY:
„Czas na Ilhan” („Time for Ilhan”, USA, reż. N. Shapiro, 2018)
„Grzesiuk. Ferajna wciąż gra” (Polska, reż. J. Wiśniewski, 2018)
„Matangi / Maya / M.I.A.” ( USA/UK/Sri Lanka, reż. S. Loveridge, 2018)
„Silas” (Liberia/Kenia/Kanada/RPA, reż. A. Nayar, H. Essuman, 2017)
„Whitney” (USA, reż. K. MacDonald, 2018)
FILM AFRYKAŃSKI:
„Ali, Koza i Ibrahim” („Ali, Mizah oua Ibrahim”, Egipt/Katar/Zjednoczone Emiraty Arabskie/Francja/Niemcy, reż. Sh. al-Bindari, 2017)
„Poród indukowany” („Talq Sanai”, Egipt, reż. Kh. Diab, 2017)
„Kati Kati” (Kenia/Niemcy, reż. M. Masya, 2014)
„Supa Modo” (Kenia/Niemcy, reż. L. Wainaina, 2018)
„Wùlu” (Senegal/Mali/Francja, reż. D. Coulibaly, 2016)
FILM AZJATYCKI:
„Dziesięć lat: Tajlandia” („Ten Years Thailand”, Tajlandia, reż. A. Assarat, W. Sasanatieng, Ch. Siriphol, A. Weerasethalul, 2018)
„Hotel nad rzeką” („Gangbyun Hotel”, Korea Południowa, reż. Hong Sang Soo, 2018)
„Jutro jest nowy dzień” („Huang Jin Hua”, Hongkong, reż. Chan Tai-Lee, 2017)
„Pomiędzy” („Bar Bahar”, Palestyna/Francja, reż. M. Hamoud, 2016)
„Samui Song” (Tajlandia/Niemcy/Norwegia, reż. P.E. Ratanaruang, 2018)
FILM POLSKI:
„7 uczuć” (Polska, reż. M. Koterski, 2018)
„Fuga” (Polska, reż. A. Smoczyńska, 2018)
„Kler” (Polska, reż. W. Smarzowski, 2018)
„Ptaki śpiewają w Kigali” (Polska, reż. K. Krauze, J. Kos-Krauze, 2017)
„Twarz” (Polska, reż. M. Szumowska, 2017)
NAJLEPSZA MUZYKA W FILMIE:
Wasis Diop – „Jesień we Francji” („Une Saison en France”, Francja, 2018)
Just a Band – “Kati Kati” (Kenia/Niemcy, reż. M. Masya, 2014)
Jan Emil Młynarski – „Grzesiuk. Ferajna wciąż gra” (Polska, reż. J. Wiśniewski, 2018)
Ulaş Özdemir – „Długa droga” („Uzun Hikâye”, Turcja, reż. O. Sinav, 2012)
Tyva Kyzy – „Śpiewać” (Polska/Rosja, reż. O. Korotkaya, 2018)
NAJLEPSZA ROLA DRUGOPLANOWA:
Farah el-Fassi – „Małe przyjemności” („Petite Bonheurs”, Maroko, reż. M.Ch. Tribak, 2016)
Janusz Gajos – “Kler” (Polska, reż. W. Smarzowski, 2018)
Ling Man-Lung – „Jutro jest nowy dzień” („Huang Jin Hua”, Hongkong, reż. Chan Tai-Lee, 2017)
Gabriela Muskała – „7 uczuć” (Polska, reż. M. Koterski, 2018)
Sayed Ragab – “Poród indukowany” (“Talq Sanai”, Egipt, reż. Kh. Diab, 2017)
NAJLEPSZY REŻYSER:
Chan Tai-Lee – „Jutro jest nowy dzień” („Huang Jin Hua”, Hongkong, 2017)
Marek Koterski – „7 uczuć” (Polska, 2018)
Krzysztof Krauze i Joanna Kos-Krauze – „Ptaki śpiewają w Kigali” (Polska, 2017)
Wojciech Smarzowski – „Kler” (Polska, 2018)
Małgorzata Szumowska – „Twarz” (Polska, 2017)
NAJLEPSZA AKTORKA:
Véro Tshanda Beya Mputu – „Félicité” (DRK/Francja/Senegal/Niemcy/Belgia/Liban, reż. A.. Gomis, 2017)
Layla Boonyasak – „Samui Song” (Tajlandia/Niemcy/Norwegia, reż. P.E. Ratanaruang, 2018)
Jowita Budnik – „Ptaki śpiewają w Kigali” (Polska, reż. K. Krauze, J. Kos-Krauze, 2017)
Teresa Mo – „Jutro jest nowy dzień” („Huang Jin Hua”, Hongkong, reż. Chan Tai-Lee, 2017)
Gabriela Muskała – „Fuga” (Polska, reż. A. Smoczyńska, 2018)
NAJLEPSZY AKTOR:
Jacek Braciak – Kler” (Polska, reż. W. Smarzowski, 2018)
Maged el-Kedwany – „Poród indukowany” („Talq Sanai”, Egipt, reż. Kh. Diab, 2017)
Kenan Imirzalıoğlu – „Długa droga” („Uzun Hikâye”, Turcja, reż. O. Sinav, 2012)
Ibrahim Koma – „Wùlu” (Senegal/Mali/Francja, reż. D. Coulibaly, 2016)
Ayo Makun – „Lokatorzy” („Lodgers”, Nigeria/UK reż. K. Ogunlola, 2016)
NAJLEPSZY FILM:
„Fuga” (Polska, reż. A. Smoczyńska, 2018)
„Jutro jest nowy dzień” („Huang Jin Hua”, Hongkong, reż. Chan Tai-Lee, 2017)
„Kati Kati” (Kenia/Niemcy, reż. M. Masya, 2014)
„Kler” (Polska, reż. W. Smarzowski, 2018)
„Over The Limit” (Polska/Niemcy/Finlandia, reż. M. Prus, 2017)
—————————————-
NAJGORSZY FILM JAKI WIDZIAŁEM W KINIE W 2018 roku:
„Excuse My French” („La Muakhadha”, Egipt, reż. A. Salama, 2014)
„Kronika czułości” („Rou Qing Shi”, Chiny, reż. Yang Mingming, 2018)
„Przerywane tłumaczenie” („Nervous Translation”, Filipiny, reż. Sh. Seno, 2017)
„Uprowadzona księżniczka” („Vykradena Printsesa”, Ukraina, reż. O. Malamuzh, 2018)
„Wyśniona kraina” („Huan Tu”, Singapur/Francja/Holandia, reż. Yeo Siew Hua, 2018)
